Monday, 2 July 2012

USM takes the lead again


GEORGE TOWN: Universiti Sains Malaysia (USM) in Penang will lead the way to become the first tertiary institution in the country to establish a research chair on various projects through university-industry collaboration.

USM vice-chancellor Prof Datuk Dr Omar Osman expressed hope that industry players, especially multinational companies (MNCs), will contribute the necessary funds to ensure the success of research projects.

“It is important to have continuous engagement between universities and the industry to benefit the community.

“We need between RM4mil and RM5mil for these projects. Therefore, the university would like to invite companies to invest 50% while we will bear the rest for further research proposals,” he told a press conference yesterday.

Deputy Higher Education Minister Datuk Dr Hou Kok Chung was present to launch the ‘Community-University-Industry: One Rhythm One Aspiration’ collaborative event which saw over 150 representatives from various industries attending.

Dr Hou said he was impressed with the university’s efforts to foster closer relations with industry players to utilise the knowledge for research which benefits the public.

He urged other universities to get involved in similar programmes. During the event, he witnessed the exchange of memorandums of agreement between USM, B. Braun Medical Industries Sdn Bhd and Rajanagarindra Institute of Child Development (RICD) from Thailand respectively.

Dr Hou also launched the international electronic journal of community and industry engagement (IeJCIE) and internship guidebooks. Also present was USM deputy vice-chancellor (Industry and Community Network) Prof Datuk Dr Susie See Ching Mey.

Fake USM degree syndicate conned more than 20 people

NIBONG TEBAL: Three people detained in connection with fake Universiti Sains Malaysia (USM) degrees have cheated more than 20 people in the last three months.

Penang acting police chief Datuk Abdul Rahim Jaafar said members of a syndicate offered 'USM degrees' for sale at RM4,888 each via a specific website.

"The modus operandi is to advertise the 'USM degrees' and ain access to USM database via a website," he told a press conference at Seberang Perai Selatan police headquarters here on Monday.
Syndicate members would ask buyers to deposit money into an account belonging to certain individuals but refused to conduct any transaction over the phone.

Police are checking the relationship between the bank account holder and the three people arrested.
Eight bank ATM cards were seized from the three people detained including two women.
Initial investigation found that the man had used a genuine USM degree belonging to his sister and used software to change the name on the degree.

Rahim said the two women, a USM graduate and a private college graduate, were also the man's girlfriends.
"We conducted intelligence and surveillance for two months after USM lodged a police report on the sale of fake degrees via a website." The suspects detained in a house in Kampar, Perak two days ago were remanded until Tuesday pursuant to Section 420 and 468/471 of the Penal Code.
Police seized equipment including 12 desktop computers and five laptop computers believed used for producing the fake degrees.

Meanwhile, USM vice-chancellor Datuk Dr Omar Osman said that every degree certificate from the university had various security features, including the serial number and watermark to ensure its authenticity. "Thus, it is impossible for any individual to produce copies of it and passing them off as original," he said, adding that there should also be no public scepticism over USM degree qualifications. "The original certificate also carries a logo that has been changed, signature of the vice-chancellor, registrar and USM seal which has its own safety features. 

"Every graduate is also listed in the computer data and manual data known as 'Buku Warta Konvokesyen Graduan' (Graduands Convocation Gazette Book)," he told reporters, here, on Monday.
According to him, a total of 120,000 graduates of the university had been recorded in the book since USM's first convocation ceremony in 1972.

"However, those who need assurance can call USM by giving the serial number printed on the degree certificate, and we will verify it," Omar said. He said USM took the criminal act of the suspects seriously as it could damage the image of the university, adding that USM left the case to the police for investigation and further action. - Bernama

ម៉ាឡេស៊ី៖ ពី​អំណាច​គណបក្ស​តែមួយ ទៅ​រក​ប្រព័ន្ធ​នយោបាយ​ពហុបក្ស?

ដោយ តាន់ ហ្សង់-ហ្វ្រង់ស្វ័រ
 
ថ្ងៃ​នេះ​ ហ្សង់-ហ្វ្រង់ស័រ តាន់ សូម​បន្ត​ចាប់​អារម្មណ៍​ទៅ​លើ​ភូមិ​សាស្ត្រនយោបាយ​នៃ​ភូមិភាគ​អាស៊ី​ អាគ្នេយ៍​ត​ទៅ​ទៀត​ ដោយ​សូម​លើក​ឡើង​អំពី​របប​នយោបាយ​នៃ​ប្រទេស​ ម៉ាឡេស៊ី​។ តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៥៧​មក​ ​ម៉ាឡេស៊ី​ឋិត​នៅ​ក្រោម​ការ​គ្រប់គ្រង​ផ្តាច់​មុខ​របស់​គណបក្ស​តែ​មួយ​ដែល​ ឈ្នះ​ឆ្នោត​រហូត​ នោះគឺ​គណបក្ស​អង្គការ​ឯកភាព​ជាតិ​ម៉ាឡេ​។ ប្រការ​នេះ​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​រដ្ឋាភិបាល​បន្តបន្ទាប់​គ្នារេ​ម្តង​បន្តិចៗទៅ​រក​ អំណាច​ផ្តាច់ការ​។ ក៏​ប៉ុន្តែ​ តាំង​ពី​ឆ្នាំ​២០០៨​មក​ អប្រជាប្រិយភាព​ជាលំដាប់នៃ​គណបក្ស​កាន់​អំណាច​ និង​ឥទ្ធិពល​ខ្លាំង​ឡើង​បន្តិចម្តងៗ​នៃ​បក្ស​ប្រឆាំង​កំពុង​ធ្វើ​ឲ្យ​ឆាក​ នយោបាយ​នៃ​ប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយ នេះ​ប្រែប្រួល​មិន​តិច​ទេ។

តាំង​ពី​បាន​ទទួល​ឯករាជ្យនៅ​ឆ្នាំ​១៩៥៧​មក​ ម៉ាឡេស៊ី​បាន​បង្កើត​​ប្រព័ន្ធនយោបាយ​និង​សេដ្ឋកិច្ច​មួយ​ដែល​ថ្នាក់​ដឹក​ នាំជា​បន្តបន្ទាប់​នៃ​ប្រទេស​អះអាងថា មាន​មូលដ្ឋាន​នៅ​លើ​ Consensus។ មាន​ន័យ​ថា ជា​ការ​បង្រួបបង្រួម​គ្នា​នៅ​ក្រោម​ដំបូល​នៃ​ចលនា​នយោបាយ​ចម្រុះ​តែ​មួយ ពោល​គឺ​ចលនា​Barisan Nasional រវាង ​សហគមន៍​នានា​ទាំង​អស់ ជា​ពិសេស​សហគមន៍សំខាន់ៗ​ទាំង​បី​នៃ​ប្រទេស​ នោះ​គឺ​សហគមន៍​ម៉ាឡេ៥៥%​នៃ​ចំនួន​ប្រជាជន​ទាំងស្រុង​ សហគមន៍​ចិន​២៦%​ និង​សហគមន៍​ឥណ្ឌា​៨%

នៅ​ក្នុង​ចលនា​នយោបាយ​ចម្រុះ​ Barisan Nasional គណបក្ស​អង្គការ​ឯកភាព​ជាតិ​ម៉ាឡេ​ (UMNO) មាន ​កម្លាំង​ខ្លាំង​ជាង​គេ ពីព្រោះ​គណបក្ស​នេះ​ពឹងពាក់​លើ​សហគមន៍​ម៉ាឡេ​អ្នក​កាន់​សាសនា​អ៊ីស្លាម​ដែល​ មាន​ចំនួន​ច្រើន​លើស​លុប​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស។ ម្ល៉ោះ​ហើយ គេ​អាច​និយាយ​ថា តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៥៧​មក ប្រទេស​ម៉ាឡេស៊ី​ឋិត​នៅ​ក្រោម​ការ​គ្រប់គ្រង​ផ្តាច់​មុខ​របស់​គណ​បក្ស​ អង្គការ​ឯកភាព​ជាតិ​ម៉ាឡេ​ UMNO​ នេះ​តែ​ម្តង។

ប៉ុន្តែ តាម​ការ​ពិត​និង​នៅ​លើ​សាច់ការ​ជាក់​ស្តែង គ្មាន​ឡើយ​ការ​បង្រួបបង្រួម​គ្នា​រវាង​សហគមន៍​នានា មាន​តែ​ការ​ដើរ​ខ្សែ​លើ​ជា​ដរាបពី​សំណាក់​សហគមន៍​ម៉ាឡេ​ដែល​មាន​ចំនួន​ច្រើន ​លើស​លប់​ទៅ​លើ​សហគមន៍​នានា​ដទៃ។ ការ​រើស​អើង​និង​នយោបាយ​លើក​ស្ទួយ​តែ​ជន​ជាតិ​ម៉ាឡេ​បែប​នេះ ថែម​ទាំង​បាន​បង្ក​ឲ្យ​មាន​ការ​ប្រយុទ្ធ​គ្នា​ ជា​ច្រើន​លើក​ច្រើន​សា​ រវាង​សហគមន៍​ចិន​និង​សហគមន៍​ម៉ាឡេ​ និង​បាតុកម្ម​ពី​សំណាក់​ជនជាតិ​ចិន​ប្រឆាំង​នឹង​រដ្ឋាភិបាល នៅ​ដើម​ទសវត្សរ៍ទី​៧០​ទៀត​ផង។

ការ​មាន​ប្រៀប​ផ្តាច់​មុខ​តែ​ឯង​អស់​រយៈ​ពេល​ជាង​កន្លះ​សតវត្សរ៍នៃ​គណបក្ស​ អង្គការ​ឯកភាព​ជាតិ​នៅ​លើ​ឆាក​នយោបាយ​ម៉ាឡេស៊ី​ បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​រដ្ឋាភិបាលជា​បន្ត​បន្ទាប់​គ្នា​ រេ​ខ្លួន​បន្តិច​ម្តងៗទៅ​រក​អំណាច​ផ្តាច់ការ​។ ជាក់​ស្តែង​ជាង​គេ​ គឺ​រដ្ឋាភិបាល​របស់ម៉ាហាធីរ (​Mahathir)​ ដែល​បាន​គ្រប់គ្រង​ប្រទេស​ពី​ឆ្នាំ​១៩៨១​ដល់​ឆ្នាំ​២០០៣​។

នៅ​ក្នុង​ទសវត្សរ៍​ទី​៩០​ ម៉ាហាធីរបានទាំង​តាំង​ខ្លួន​ជា​អ្នក​ការពារ​គោលការណ៍​អាស៊ី ឬ​អ្វី​ដែល​គេ​ហៅ​ថា​តម្លៃនៃអាស៊ីនិយម និយាយ​បែប​ផ្សេង​ម៉ាហាធីរ​បាន​ចេញ​មុខ​ការពារ​អំណាច​ផ្តាច់ការ​ភ្លឺស្វាង​ ដើម្បីប្រឆាំង​នឹង​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​បែប​បស្ចិម​លោក​។ នៅ​ក្នុង​ន័យ​នេះ​ ម៉ាហាធីរបាន​ប្រើ​ប្រាស់​កងទ័ព​និង​កង​នគរបាល​ ដើម្បី​ក្តាប់​និង​ត្រួតត្រា​ប្រជារាស្រ្ត​ ដើម្បី​ពង្រឹង​អំណាច​របស់​ខ្លួន​ និង​ដើម្បី​វាយ​បង្ក្រាប​ពួក​ប្រឆាំង​។ ឧទាហរណ៍​ជាក់​ស្តែង​ គឺ​ការ​វាយ​បង្ក្រាប​ទៅ​លើ​បាតុកម្ម​របស់​ពួក​មេធាវី​ ដែល​បាន​ទាមទារ​ឲ្យ​មាន​ការ​គោរព​សិទ្ធិ​មនុស្សនៅ​ឆ្នាំ​១៩៨៦​។ ឧទាហរណ៍​ជាក់ស្តែង​មួយ​ទៀត គឺ​ការ​ចាប់​ខ្លួន​អន់វ៉ារ អ៊ីប្រាហ៊ីម (Anwar Ibrahim) ​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៩៨ ​ អន់វ៉ារដែល​ជា​បុរស​ខ្លាំង​ទី​២​ ជា​ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី​ និង​ដែល​តាម​និយាយ​ នឹង​ត្រូវ​ឡើង​ស្នង​តំណែង​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ពី​ម៉ាហាធីរ​ទៀត​ផង។

ពិត​មែន​តែ​ជា​អ្នក​កាន់​អំណាច​ផ្តាច់​ការ តែ​ម៉ាហាធីរ​បាន​កាត់​បន្ថយ​មិន​តិច​ទេ​ភាព​ក្រីក្រ បាន​លើក​កំពស់​ជីវភាព​របស់​ប្រជាជន​ដោយសារ​តែ​ការ​លក់​ទំនិញ​ចេញ​ទៅ​ក្រៅ​ ប្រទេស និង​ដោយសារតែ​​ឧស្សាហកម្មខ្លាំងក្លា​ ដែល​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​កំណើន​សេដ្ឋកិច្ច​នៃ​ប្រទេស​ម៉ាឡេស៊ី​ ឡើង​ទៅ​ដល់​៨​ឬ​៩%​ ពី​ឆ្នាំ​១៩៨៧​ ដល់​ឆ្នាំ​១៩៩៧​។

មុន​នឹង​ចាក​ចេញ​ពី​អំណាច​នៅ​ខែ​តុលា​ឆ្នាំ​២០០៣​ ម៉ាហាធីរ​បាន​ជំរុញអាប់ឌូឡា អាម៉ាដ បាដាវី(Abdullah Ahmad Badawi) ឲ្យ​ក្លាយ​ជា​អ្នក​ដឹក​នាំ​នៃ​បក្ស​អង្គការ​ឯកភាព​ជាតិ​ម៉ាឡេUMNO​ ដែល​ជា​ឈ្នាន់​ជាន់​ឡើង​ទៅ​ធ្វើ​ជា​នាយករដ្ឋមន្រ្តី​។ មួយ​ឆ្នាំ​ក្រោយ​មក​ គឺ​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​២១​មីនា​ឆ្នាំ​២០០៤​ ការ​បោះឆ្នោត​បាន​អនុញ្ញាត​ឲ្យបាដាវី​ បន្ត​ជា​ផ្លូវ​ការ​ តំណែង​ជា​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​នៃ​ប្រទេស​ម៉ាឡេស៊ី​។

*

ក៏​ប៉ុន្តែ​ តាំង​ពី​ឆ្នាំ​២០០៧​មក​ លក្ខណៈ​ផ្តាច់ការ​នៃ​របប​នយោបាយ​ម៉ាឡេ បាន​និង​កំពុង​បន្ត​ស្បើយ​ទៅ​វិញ​បន្តិច​ម្តងៗ​។ មាន​មូលហេតុ​ច្រើន​យ៉ាង​ ដែល​អាច​ពន្យល់​ការ​ផ្លាស់ប្តូរ​បែប​នេះ​។ ម្យ៉ាង​ គឺ​ការ​ដោះលែង​អន់វ៉ារ អ៊ីប្រាហ៊ីម ឲ្យ​ចេញ​ពីពន្ធនាគារ​ នៅ​ខែ​កញ្ញា​ឆ្នាំ​២០០៤​ ការ​ដោះលែង​ដែល​បាន​បើក​លទ្ធភាព​ឲ្យ​អតីត​ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី​រូប​នេះ​ ចាប់​ផ្តើម​ចេញ​មុខ​ធ្វើ​ជា​មេ​ដឹកនាំ​នៃ​គណបក្ស​ប្រឆាំង​។ ម្យ៉ាង​ទៀត​ គឺ​អសមត្ថភាព​របស់បាដាវី​ ក្នុង​ការ​ដឹកនាំ​គណ​បក្ស​អង្គការ​ឯកភាព​ជាតិ​ម៉ាឡេ​ និង​ក្នុង​ការ​ដឹក​នាំ​រដ្ឋាភិបាល​។ អ៊ីចឹង​ហើយ​ បាន​ជា​នៅ​ខែ​វិច្ឆិកា​ឆ្នាំ​២០០៧​ បណ្តា​ជន​ជាង​៣០០០០០នាក់​បាន​ចុះ​ធ្វើ​បាតុកម្ម​ នៅ​តាម​ដង​ផ្លូវ​នៃ​ទី​ក្រុង​Kuala Lumpour​។ គឺ​ជា​ចលនា​បាតុកម្ម​ធំ​ជាង​គេ​មួយ​មិន​ដែល​មាន​ឡើយ​ នៅ​ប្រទេស​ម៉ាឡេស៊ី​ នា​រយៈ​ពេល​ជិត​២០​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​នេះ​។ នៅ​ខែ​ឧសភា​ឆ្នាំ​២០០៨​ មាន​មហា​បាតុកម្ម​មួយ​ទៀត​កើត​ឡើង នៅ​ក្នុង​រដ្ឋធានី​។ បណ្តា​បាតុករ​ប្រឆាំង​នឹង​ប្រេងសាំង​ឡើង​ថ្លៃ​ ប្រឆាំង​នឹង​អសមត្ថភាព​របស់​រដ្ឋាភិបាល​ ក្នុង​ការ​ប្រយុទ្ធ​ទប់ទល់​នឹង​អំពើ​ពុក​រលួយ ​និង​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​កំណែ​ទម្រង់​ប្រព័ន្ធ​បោះឆ្នោត​។ គឺ​នៅ​ក្នុង​បរិបទ​បែប​នេះ​ហើយ​ ដែល​បក្ស​ជំទាស់​បាន​រួបរួម​គ្នា​ជា​ធ្លុង​មួយ​ ដើម្បី​តទល់​នឹង​គណបក្ស​អង្គការ​ឯកភាព​ជាតិ​ម៉ាឡេ UMNO នៅ​ពេល​បោះ​ឆ្នោត​ខែ​មីនា​ឆ្នាំ​២០០៨​ ការ​បោះឆ្នោត​ដែល​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​អាសនៈ ​នៅ​ក្នុង​រដ្ឋសភា​របស់​បក្ស​ប្រឆាំង​កើន​ចំនួន​ពី​១៨ ​ទៅ​៨២​។

ការ​បោះ​ឆ្នោត​ខែ​មីនា​ឆ្នាំ​២០០៨នៅ​ម៉ាឡេស៊ី​ គឺ​ជា​រលក​យក្ស​ស៊ូណាមីនយោបាយមួយ ​​សម្រាប់​គណបក្ស​អង្គការ​ឯកភាព​ជាតិ​ម៉ាឡេ​ ពីព្រោះ​ជា​លើក​ទី​មួយ​បង្អស់​គណបក្ស​មួយ​នេះ​ដែល​កាន់​អំណាច​ផ្តាច់មុខ​តែ​ ឯកឯងនៅ​ក្នុង​ប្រទេស​តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៥៧​មក​ ទទួល​មិន​បាន​អាសនៈចំនួន២ភាគ៣នៅ​ក្នុង​រដ្ឋសភា​និង​អស់​មាន​អំណាច​កែប្រែ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​បាន ស្រេច​ តែ​អំពើ​ចិត្ត​ទៀត​  ហើយ​។

គឺ​ការ​ផ្លាស់ប្តូរ​ស៊ី​ជម្រៅ​នៅ​លើ​ឆាក​នយោបាយ​ម៉ាឡេស៊ី​បែប​នេះ​ហើយ​ ដែល​បាន​ជំរុញ​ឲ្យ​លោក​បាដាវី​លះបង់​ចោល​តំណែង​ប្រធាន​បក្ស​អង្គការ​ឯកភាព​ ជាតិ​ម៉ាឡេ​នៅ​ខែ​មីនា​ឆ្នាំ​២០០៨។ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​២៦​មីនា​ឆ្នាំ​២០០៨ បណ្តា​ប្រតិភូ​ទាំង២ ៥០០​នាក់​របស់​បក្ស​ក៏​បាន​បោះ​ឆ្នោត​តែងតាំង​ណាហ្ស៊ីប ទុន រ៉ាហ្សាក(Najib Tun Razak)ជា​ប្រធាន​។ ហើយ​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​៣​មេសា​ឆ្នាំ​២០០៨​ដដែល​នោះ ណាហ្ស៊ីប ទុន រ៉ាហ្សាក បាន​ក្លាយ​ជា​ស្វ័យប្រវត្តិ​ ទៅ​ជា​នាយក​រដ្ឋ​មន្ត្រី​នៃ​ប្រទេស​ម៉ាឡេស៊ី​។

តាំង​ពី​ពេល​នោះ​មក ណាហ្ស៊ីប ទុន រ៉ាហ្សាក ត្រូវ​ប្រឈម​មុខ​នឹង​មេ​ដឹក​នាំ​គណបក្ស​ប្រឆាំង​អន់វ៉ារ អ៊ីប្រាហ៊ីម។ ប្រមុខ​បក្ស​ប្រឆាំង​ប្រកប​ដោយ​ប្រជាប្រិយភាព​ខ្លាំង​ឡើង​ជា​លំដាប់​រូប​នេះ បាន​និង​កំពុង​បន្ត​ខិតខំ​ទាក់​ទាញ​សហគមន៍​ចិន​និង​ឥណ្ឌា ព្រម​ទាំង​ស្វែង​រក​ការ​គាំទ្រ​ពី​ពួក​ម៉ាឡេ​ណា​ ដែល​លែង​ទុក​ចិត្ត​គណបក្ស​កាន់​អំណាច​ ដើម្បី​ដណ្តើម​យក​ជ័យជំនះ​ នៅ​ពេល​បោះ​ឆ្នោត​លើក​ក្រោយ​៕

ប្រទេស​ថៃ៖ យោធា​ព្រះមហាក្សត្រ និង​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ

ដោយ តាន់ ហ្សង់-ហ្វ្រង់ស្វ័រ
 
ថ្ងៃ​នេះ​ ហ្សង់-ហ្វ្រង់ស័រ តាន់ សូម​បន្ត​ចាប់​អារម្មណ៍​ទៅ​លើ​ភូមិ​សាស្ត្រនយោបាយ​នៃ​ភូមិភាគ​អាស៊ី​ អាគ្នេយ៍​ត​ទៅ​ទៀត​ ដោយ​សូម​លើក​ឡើង​អំពី​របប​នយោបាយ​នៃ​ប្រទេសថៃ​។
នៅ​លើ​ក្រដាស​ ថៃ​ជា​ប្រទេស​ប្រជាធិបតេយ្យ​ តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៣៣​ មក​ម៉្លេះ។ ក៏​ប៉ុន្តែ​ នៅ​លើ​សាច់​ការ​ជាក់​ស្តែង​វិញ​ ប្រទេស​នេះ​តែង​តែ​ឋិត​នៅ​ក្រោម​ការ​ដឹក​នាំ​របស់យោធា។ ទោះ​ជា​បាន​ប្រសូត​ចេញ​ពី​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ក៏​ដោយ​ គ្រប់​រដ្ឋាភិបាល​ស៊ីវិល​សុទ្ធ​តែ​ឋិត​នៅ​ក្រោម​ការ​គំរាម​កំហែង​ធ្វើ​រដ្ឋ​ ប្រហា​រពី​សំណាក់​យោធា​និង​សុទ្ធ​តែ​ឋិត​នៅ​ក្រោម​ឥទ្ធិពល​ដ៏​ខ្លាំង​ជ្រុល​ របស់​ព្រះ​បរមរាជវាំង។


រាប់​ទាំង​រដ្ឋ​ប្រហារ​ថ្ងៃ​ទី​១៩​កញ្ញា​ឆ្នាំ​២០០៦​ ដែល​បាន​ទម្លាក់​លោក​ថាក់ ស៊ីន​(Thaksin)​ចេញ​ពី​តំណែង​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ ប្រទេស​ថៃ​បាន​ស្គាល់​រដ្ឋ​ប្រហារ​យោធា​ទាំង​អស់​ចំនួន​១៩​លើក តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៣២​មក។ នេះ​ស្តែង​ឲ្យ​ឃើញ​ថា យោធា​ដើរ​តួនាទី​ធំ​សម្បើម​ណាស់​ នៅ​ក្នុង​ជីវិត​នយោបាយ​នៃ​ប្រទេស​ថៃ​។

មែន​ទែន​ទៅ​ អន្តរាគមន៍​យោធា​ដ៏​ញឹក​ញាប់​បែប​នេះ​ដែល​តាម​ធម្មតា​គ្មាន​ការ​បង្ហូរ​ឈាម​ ឡើយ​ មិន​មែន​ជា​រឿង​ចៃដន្យ​ទេ​។ ម្យ៉ាង​ យោធា​ជា​អ្នក​ដែល​បាន​ផ្តួល​រំលំ​របប​រាជា​និយម​ផ្តាច់ការ​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៣២ និង​ជា​អ្នក​ដែល​បាន​បង្កើត​របប​រាជា​និយម​អាស្រ័យ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​២៤​មិថុនា​ឆ្នាំ​១៩៣៣។ ម្យ៉ាង​ទៀត​ ពេញ​មួយ​សតវត្សរ៍​ទី​២០​ យោធា​ដែល​មិន​ចាំ​បាច់​គិតគូរ​ពី​រឿង​ការពារ​ជាតិ​ ដ្បិត​ប្រទេស​ថៃ​មិន​ដែល​ឆ្លង​កាត់​សង្គ្រាម​ បាន​ងាក​មក​រវីរវល់​តែ​ពី​រឿង​ផ្ទៃ​ក្នុងនៃប្រទេស​។

អ៊ីចឹង​ហើយ បាន​ជា​មក​ទល់​សព្វ​ថ្ងៃ​ យោធា​ថៃតាំង​ខ្លួន​ជា​កម្លាំង​មួយ​ម្ចាស់​ការ​ មិន​ស្តាប់​បញ្ជា​អ្នក​នយោបាយ​ ផ្តល់​សិទ្ធិ​ធំដល់​ខ្លួន​ឯង​ ដើម្បី​គាប​សង្កត់​ឬ​រំលំ​រដ្ឋាភិបាល​។ អ៊ីចឹង​ហើយ​ដែរ​ បាន​ជា​នាយក​រដ្ឋ​មន្ត្រី​ថៃ​ជា​ច្រើន​រូប​ សុទ្ធ​សឹង​ជា​នាយ​ទាហាន​ឬ​ជាអតីត​នាយ​ទាហាន ដូច​យ៉ាង​លោកភីប៊ុន(​Phibun) លោក​សា​រីត(Sarit) លោក​ថានំ(Thanom) ឬ​ក៏​កន្លង​ទៅ​ថ្មីៗ​នេះ លោក​សុងធី(​Sonthi)​។

លើក​ណា​ក៏​ដូច​លើក​ណា ក្រុម​នាយ​ទាហាន​ដែល​បាន​ធ្វើ​រដ្ឋប្រហារ តែងតែ​អះអាង​ថា គឺ​ដើម្បី​ការពារ​ផល​ប្រយោជន៍​ជាតិ​។ ឧទាហរណ៍​ ទាក់​ទិន​នឹង​រដ្ឋ​ប្រហារ​ឆ្នាំ​១៩៤៧ ឧត្តមសេនីយ៍​ភីប៊ុនបាន​និយាយ​អះអាង​ថា គឺ​ដើម្បី​ការពារ​ភាព​ថ្លៃថ្នូរ​នៃ​របប​រាជា​និយម​ ប្រឆាំង​នឹង​រដ្ឋាភិបាល​មួយ​ដែល​ទន់​ជ្រាយ​ពេក​ នៅ​ចំពោះ​មុខ​បស្ចិម​លោក​។ ពាក់​ព័ន្ធ​នឹង​រដ្ឋ​ប្រហារឆ្នាំ​១៩៧១​វិញ ក្រុម​ឧត្តមសេនីយ៍​បាន​ពន្យល់​ថា​ គឺ​ដើម្បី​ការពារ​ប្រទេស​ ទប់ទល់់​នឹង​ឥទ្ធិពល​កុម្មុយនិស្ត​ដែល​ចេញ​មក​ពី​តំបន់​បណ្តោយ​ព្រំដែន​ជា​ មួយ​ប្រទេស​ម៉ាឡេស៊ី​។ ហើយ​ស្តី​ពី​រដ្ឋ​ប្រហារ​ឆ្នាំ​២០០៦​វិញ ក្រុម​ឧត្តមសេនីយ៍​បាន​ថ្លែង​ថា​ គឺ​ដើម្បី​រក្សា​ស្ថិរភាព​នៃ​ប្រទេស។

ទោះ​បី​ជា​មិន​ចេញ​មុខ​ខ្លាំង​ ឥទ្ធិពល​របស់​ព្រះ​មហាក្សត្រ​ថៃ​ធំ​លើស​អំណាច​របស់ពួក​យោធា​ទៅ​ទៀត។ បើ​សិន​ជា​គ្មាន​ការ​គាំទ្រ​ពី​ព្រះ​ចៅ​ភូមីបុល​(Phumibol) និង​ពី​ព្រះបរមរាជវាំង​ទេ រដ្ឋ​ប្រហារ​យោធា​បន្តបន្ទាប់​គ្នា​តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៥០​មក ប្រហែល​ជា​មិន​អាច​ទទួល​ជោគជ័យ​ងាយៗ អ៊ីចឹង​បាន​ទេ​។ ជាក់​ស្តែង នៅ​ឆ្នាំ​១៩៨១​ រដ្ឋ​ប្រហារ​ប្រឆាំង​នឹង​ឧត្តមសេនីយ៍​ព្រេម(Prem) ដែល​គ្មាន​ការ​គាំទ្រ​ពី​សំណាក់​ព្រះចៅ​ភូមីបុល បាន​ទទួល​បរាជ័យ​ស្មោះ។

ដោយ​ឡែក​ យោធា​ រដ្ឋាភិបាល​ និង​រាស្ត្រ​ថៃ​ ទទួល​ស្គាល់​តួ​នាទី​ជា​ចាំបាច់​របស់​ព្រះ​មហាក្សត្រ​ ក្នុង​ការ​ដោះ​ស្រាយ​វិបត្តិ​ធ្ងន់ធ្ងរ​និង​ក្នុង​ការ​ផ្សះផ្សា​ជាតិ​ ទោះ​បី​ជា​តួ​នាទី​នោះ មិន​បាន​ចែង​នៅ​ក្នុង​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ក៏​ដោយ​។ នៅ​ឆ្នាំ​១៩៧៣​ ក្រោយ​ពី​រដ្ឋាភិបាល​បាន​វាយ​បង្ក្រាប​ក្នុង​ថ្លុក​ឈាម​ចលនា​និស្សិត​ ឧត្តមសេនីយ៍​ថានំ​ត្រូវ​បង្ខំ​ចិត្ត​លា​លែង​ចេញ​ពី​មុខ​តំណែង​នាយក​ រដ្ឋមន្ត្រី និង​ត្រូវ​បង្ខំ​ចិត្ត​និរទេស​ទៅ​រស់​នៅ​ក្រៅ​ប្រទេស​ តាម​សំណូមពរ​របស់​ព្រះ​ចៅ​ភូមីបុល​។

លើស​ពី​នេះ​ទៅ​ទៀត​ ព្រះ​មហាក្សត្រ​ថៃ​មាន​សិទ្ធិ​ប្រើ​អំណាច​វេតូ(​Veto)​ ដោយ​មិន​ឡាយ​ ព្រះហស្ត​លេខា​ប្រកាស​ឲ្យ​ប្រើ​ប្រាស់​ច្បាប់​ណា​ដែល​ព្រះអង្គ​មិន​ឯកភាព។ ហើយ​ជា​ទូទៅ​ សភា​តែង​តែ​បោះ​បង់​ចោល​ជា​ស្ថាពរ​ ច្បាប់​ដែល​ត្រូវ​បាន​ជំទាស់​ដោយ​ព្រះ​មហាក្សត្រ។

នៅ​ក្នុង​បរិបទ​បែប​នេះ គេ​អាច​អះអាង​បាន​ថា​ លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​អាស្រ័យ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​នៅ​ប្រទេស​ថៃ​ នា​រយៈ​ពេល​​៨០​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​នេះ​មាន​ដំណើរ​រប៉ាក់​រប៉ើក​។ មូលហេតុ​ទី​មួយ​ គឺ​បណ្តាល​មក​ពី​ឥទ្ធិពល​ធំធេង​ពេក​របស់​ព្រះ​មហាក្សត្រ ​ធំ​ធេង​ហួស​សេច​ក្តី​ចែង​របស់​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ។

មូលហេតុ​ទី​ពីរ គឺ​បណ្តាល​មក​ពី​រដ្ឋប្រហារ​យោធា​មិន​ចេះ​ឈប់​ឈរ​ ដែល​មិន​អាច​ធ្វើ​ឲ្យ​
លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​អាស្រ័យ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​នៃ​ប្រទេស​ រីក​ធំ​និងរឹង​មាំ​បាន។ នា​រយៈ​ពេល​៨០ ​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​នេះ​ ក្រោយ​រដ្ឋ​ប្រហារ​ម្តងៗ យោធា​ថៃ​តែងតែ​ឡើង​កាន់​កាប់​អំណាច​មួយ​ឆ្នាំ​ឬ​ពីរ​ឆ្នាំ​មុន​នឹង​ប្រគល់​ អំណាច​ទៅ​ឲ្យ​ស៊ីវិល​វិញ​ ហើយ​មិន​តែ​ប៉ុណ្ណោះ​ រដ្ឋាភិបាល​ស៊ីវិល​ទាំង​នោះ​គ្រប់​គ្រង​ប្រទេស​ ក្រោម​ការ​ឃ្លាំ​មើល​របស់​យោធា​ទៅ​ទៀត​។

ឯ​មូលហេតុ​ចុង​ក្រោយ​នៃ​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​រប៉ាក់រប៉ើក​នៅ​ប្រទេស​ថៃ​ គឺ​បណ្តាល​មក​ពី​
អស្ថិរភាព​ខ្លាំង​នៃ​រដ្ឋាភិបាល​នីមួយៗ។ កម្រ​មាន​ណាស់​រដ្ឋាភិបាល​មួយ​ដែល​អាច​ដឹក​នាំ​ប្រទេស​មួយ​អាណត្តិ​ពេញ ពីព្រោះ​សុទ្ធសឹង​ជា​រដ្ឋាភិបាល​ចម្រុះ​ដែល​ត្រូវ​តែ​រលំ​បះ​ជើង ពេល​មាន​ការ​បាក់​បែក​ប្រេះ​ឆា នៅ​ក្នុង​ជួរ​ថ្នាក់​ដឹក​នាំ​ប្រទេស​ម្តងៗ​។

ដោយ​ឡែក ភាព​តាន​តឹង​និង​អស្ថិរភាព​នយោបាយ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​តាំង​ពី​ឆ្នាំ​២០០៦​មក គឺ​ជា​ការ​គំរាមកំហែង​ថ្មី​ដល់​លទ្ធិ​ប្រជា​ធិបតេយ្យ​ថៃ​។​ រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ឆ្នាំ​១៩៩៧​ ដែល​គេ​ចាត់​ទុក​ថា​មាន​លក្ខណៈ​ប្រជាធិបតេយ្យ​ជាង​គេ​ ត្រូវ​បាន​បោះ​បង់​ចោល។ រី​ឯ​លោក​ថាក់ស៊ីន ដែល​បាន​ឈ្នះ​ឆ្នោតនៅ​ឆ្នាំ​២០០១​និង​នៅឆ្នាំ​២០០៥​ ក៏​ដូច​បក្ស​ពួក​របស់​លោក​នៅ​ក្នុង​ជួរ​គណបក្ស​អំណាច​ប្រជាជន​ដែល​បាន​ឈ្នះ​ ឆ្នោត​នៅ​ឆ្នាំ​២០០៧ ត្រូវ​គេ​រារាំង​មិន​ឲ្យ​ដឹក​នាំ​ប្រទេស​បាន។ ជាក់​ស្តែង នៅ​ឆ្នាំ​២០០៨ រដ្ឋាភិបាល​របស់​លោក​សាម៉ាក់​(Samak)​ ត្រូវ​បាន​រំលំ​ដោយ​ពួក​អាវ​លឿង​ដែល​បាន​កាន់កាប់​ទីស្នាក់ការ​របស់​ រដ្ឋាភិបាល​នៅ​ខែ​សីហា និង​អាកាសយានដ្ឋាន​នៅ​ទីក្រុង​បាងកក​នៅ​ខែ​ធ្នូ។ ក្រោយ​មក​ទៀត រដ្ឋាភិបាល​លោក​សុមឆៃ(Somchai) ដែល​ជា​ប្អូនថ្លៃ​របស់​លោក​ថាក់ស៊ីន ក៏​បាន​ដួល​រលំ​ដូច​គ្នា ក្រោយ​ពី​តុលាការ​បាន​សម្រេចចិត្ត​រំលាយ​ចោល​គណបក្ស​របស់​លោក​ គឺ​បក្ស​អំណាច​ប្រជាជន។

បន្ទាប់​មក​ទៀត លោក​អាភីស៊ីត​(Abhisit) ដែល​ជា​សត្រូវ​របស់​លោក​ថាក់ស៊ីន និង​ដែល​បាន​ដឹក​នាំ​ប្រទេស​រហូត​ដល់​ការ​បោះឆ្នោត​ខែ​កក្កដា​ឆ្នាំ​២០១១ បាន​ឋិត​នៅ​ក្រោម​ការ​អុក​ឡុក​របស់​ពួក​អាវ​ក្រហម​វិញ​ម្តង។ ពួក​អាវ​ក្រហម​ដែល​ស្និទ្ធ​នឹង​លោក​ថាក់ស៊ីន​បាន​ធ្វើ​បាតុកម្ម​ធំ​នៅ​ឆ្នាំ ​២០១០​នៅ​កណ្តាល​ទីក្រុង​បាងកក រហូត​ដល់​បាន​ជំរុញ​ឱ្យ​មាន​ការ​វាយ​បង្ក្រាប​ពី​សំណាក់​កង​ទ័ព។ កាល​ណោះ អន្តរាគមន៍​របស់​យោធា​បាន​បណ្តាល​ឱ្យ​មាន​ស្លាប់​៩១​នាក់ និង​របួស​១ ៩០០​នាក់។

ក្នុង​រយៈ​ពេល​មួយ​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​នេះ ប្រទេស​ថៃ​បាន​វិល​មក​ឋិត​នៅ​ក្រោម​ការ​គ្រប់គ្រង​របស់​បក្ស​ពួក​លោក​ ថាក់ស៊ីន​វិញ​ម្តង។ គណបក្ស​ភឿ​ថៃ​ដែល​ដឹក​នាំ​ដោយ​ប្អូន​ស្រី​របស់​លោក​ថាក់ស៊ីន គឺ​លោកស្រី​យីនឡាក់(Yingluck) បាន​ឈ្នះ​ឆ្នោត​នៅ​ខែ​កក្កដា​ឆ្នាំ​២០១១ ហើយ​លោកស្រី​យីនឡាក់​បាន​ក្លាយ​ជា​នាយករដ្ឋមន្ត្រី ដឹកនាំ​រដ្ឋាភិបាល​ចម្រុះ​មួយ​ដែល​ចូលរួម​ដោយ​គណបក្ស​ចំនួន​ប្រាំ។

យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ លោកស្រី​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​ត្រូវ​ប្រឈមមុខ​នឹង​បញ្ហា​ជា​អាទិភាព​ជា​ច្រើន។
ម្យ៉ាង គឺ​បញ្ហា​សេដ្ឋកិច្ច​ជាពិសេស​ក្រោយ​គ្រោះ​ទឹកជំនន់​ដ៏​កាច​មួយ​មិន​ដែល​មាន​ កាល​ពី​ឆ្នាំ​ទៅ​មិញ។ ម្យ៉ាង​ទៀត គឺ​ការ​ផ្សះផ្សា​ជាតិ រវាង​អ្នក​មាន​និង​អ្នក​ក្រ រវាង​អ្នក​ទីក្រុង​និង​អ្នក​ស្រុក​ស្រែ​ចម្ការ រវាង​ពួក​អាវ​លឿង​និង​ពួក​អាវ​ក្រហម រវាង​ពួក​អ្នក​ស្អប់​និង​អ្នក​ស្រឡាញ់​ថាក់​ស៊ីន៕

ឡាវ ៖ ពីកុម្មុយនិស្តរណប​វៀតណាម​ មក​ជា​អំណាច​បក្ស​តែមួយ​ក្រោម​ឥទ្ធិពល​ចិន?

ដោយ តាន់ ហ្សង់-ហ្វ្រង់ស្វ័រ
 
ថ្ងៃ​នេះ​ហ្សង់-ហ្វ្រង់ស័រ តាន់ សូម​បន្ត​ចាប់​អារម្មណ៍​ទៅ​លើ​ភូមិ​សាស្ត្រនយោបាយ​នៃ​ភូមិភាគ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ត​ទៅ​ទៀត​ ដោយ​សូម​លើក​ឡើង ​អំពី​របប​នយោបាយ​នៃ​ប្រទេស​ឡាវ។ ​ជា​ ប្រទេសកុម្មុយនិស្ត​តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៧៥​មក​ ប្រទស​ឡាវ​បាន​ចាប់​ផ្តើម​លះបង់​ចោល​សេដ្ឋកិច្ច​ផែន ការ​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៨៦​ ដើម្បី​បែរ​ទៅ​រក​សេដ្ឋកិច្ច​ទី​ផ្សារ​វិញ​។ ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​នេះ​ រដ្ឋា ភិបាល​ឡាវ​ក៏​បាន​ផ្តើម​ងាក​ចេញ​ពី​មនោគមវិជ្ជា​ Marx-Lénine​និយម បាន​បង្កើន​ទំនាក់​ទំនង​សេដ្ឋកិច្ច​ជា​មួយ​ប្រទេស​ចិន​ និង​ថៃ​ និង​បាន​រើ​បម្រះ​ម្តង​បន្តិចៗ​ ចេញពី​ឥទ្ធិពល​នយោបាយ​ផ្តាច់មុខ​របស់​វៀតណាម​។

ក្រោយ​ពី​បាន​ធ្លាក់​ទៅ​នៅ​ក្រោម​ការ​កាន់​កាប់​របស់​ចលនា​ប៉ាថេតឡាវ​នៅ​ ឆ្នាំ​១៩៧៥​មក​ ប្រទេស​ឡាវ ​បាន​អនុម័ត​យក​របប​កុម្មុយនិស្ត​ផ្តាច់ការ​និង​សេដ្ឋកិច្ច​ ផែនការ​។ នៅ​ក្នុង​សម័យ​សង្គ្រាម​ត្រជាក់​និង​នៅ​ក្នុង​បរិបទ​នៃ​ការ​ប្រជែង​ឥទ្ធិពល​ គ្នា​រវាង​សហភាព​សូវៀត​និង​ចិន ឡាវ​កុម្មុយនិស្ត ​បាន​ក្លាយ​ទៅ​ជា​ប្រទេស​រណប​របស់​វៀតណាម​ដែល​បាន​ជ្រើស​ យក​សហភាព​សូវៀត​ធ្វើ​ជា​រៀម​ច្បង​ដើម្បី​ប្រឆាំង​នឹង​ចិន។​នៅ​ក្នុង​ន័យ​នេះ ​ថ្នាក់​ដឹកនាំ​ទីក្រុង​វៀងចន្ទន៍​(Vientiane)​បាន​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​វៀតណាម​ ដាក់​ទ័ព​ប្រមាណ​ពី​៤០ ០០០​ទៅ​៥០ ០០០​នាក់​​​នៅ​លើ​ទឹកដី​ខ្លួន​ពី​ឆ្នាំ​១៩៧៥​រហូត​ដល់​ពាក់​កណ្តាល​ទសវត្សរ៍ ​ទី​៨០​។
 តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៨៦​មក​ ប្រទេស​ឡាវ​ដែល​យក​គំរូ​តាម​វៀតណាម បាន​និង​កំពុង​បន្ត​ធ្វើ​កំណែ​ទម្រង់​ ដោយ​លះ​បង់ចោល​បណ្តើរៗ​សេដ្ឋកិច្ច​ផែនការ​ហើយ​ងាក​មក​រក​សេដ្ឋកិច្ច​ទីផ្សារ វិញ។ ប៉ុន្តែទន្ទឹម​នេះ​ ថ្នាក់​ដឹកនាំ​បន្ត​អនុវត្ត​របប​នយោបាយ​ផ្តាច់ការ​ ដែល​គ្រប់​គ្រង​ដោយ​គណបក្ស​តែ​មួយ​គត់​ នោះ​គឺ​បក្ស​បដិវត្តន៍​ប៉ាថេតឡាវ(PRPL)។ ជាក់​ស្តែង តំណាង​រាស្រ្ត​ទាំង​អស់​លើក​លែង​តែ​៤​នាក់​ចេញ សុទ្ធ​តែ​ជា​សមាជិក​របស់​បក្ស​កុម្មុយនិស្ត។ អ្វីៗ ក៍​ឋិត​នៅ​ក្នុង​កណ្តាប់​ដៃ​បក្ស​ដែល​លាត​សន្ធឹង​ឥទ្ធិពល​របស់​ខ្លួន​ចូល​ទៅ ​ដល់​គ្រប់​កៀន​កោះ​នៃ​សង្គម​ តាម​រយៈ​អង្គការ​ផ្សេងៗ​ រួម​មាន​ជាអាទិ៍​រណសិរ្ស​កសាង​ជាតិ​ សហព័ន្ធ​សហជីព សហភាព​យុវវ័យ​បដិវត្តន៍​ និង​សហភាព​នារី​បដិវត្តន៍​។

រក្សា​ការសម្ងាត់​ នេះ​ហើយ​គឺ​ជា​គោលការណ៍​របស់​សមាជិក​ទាំង​១១ ​រូប​នៃ​ ការិយាល័យ​នយោបាយ​​​បក្ស​ដែល​ជា​អ្នក​ត្រួតត្រា​ប្រទេស។ គ្មាន​ឡើយ​ស្រមោល​ឬ​វត្តមាន​របស់​អ្នក ប្រឆាំង​នៅ​លើ​ឆាក​នយោបាយ​ ហើយ​ក៏​គ្មាន​ដែរ​សិទ្ធិសេរីភាព​សំខាន់ៗ​ ដូច​ជា​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​ជា​ដើម​។

យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ ប្រទេស​ឡាវ​មាន​កំណើន​សេដ្ឋកិច្ច​ខ្ពស់​ល្អ​ នា​រយៈ​ពេល​ជាង​១០​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​នេះ​ គឺ​ប្រមាណ​៦ឬ៧%​ ដោយសារ​តែ​គម្រោង​ធំៗ​មួយ​ចំនួន​ នៅ​លើ​វិស័យ​វារី អគ្គិសនី រ៉ែ​ ដឹក​ជញ្ជូន​និង​ទេសចរណ៍។ ក៏​ប៉ុន្តែ​ឡាវ​នៅ​តែ​ជា​ប្រទេស​ដែល​ក្រីក្រ​ជាង​គេ​បង្អស់​មួយ​នៅ​ក្នុង​ ភូមិភាគ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​។ ជា​ទូទៅ​ ការ​អភិវឌ្ឍន៍​មាន​លក្ខណៈ​យឺតយ៉ាវ​ ដោយហេតុ​តែ​កង្វះ​ហេដ្ឋារចនា​សម្ព័ន្ធ​និង​កង្វះ​ធនធាន​មនុស្ស​។


ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​នេះ​ ប្រទេស​ឡាវ​ហាក់​បី​ដូច​ជា​បាននិងកំពុងបន្ត​រើបម្រះ​ខ្លួន​ចេញ​ពី​មនោគម​ វិជ្ជា​កុម្មុយនិស្ត​។ ឧទាហរណ៍​ជាក់​ស្តែង លោក​ប៊ូអាសូន ប៊ូផាវ៉ាន់​(Bouasone Bouphavanh)​ដែល​ជា​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​ពី​ឆ្នាំ​២០០៦​ដល់​ឆ្នាំ​២០១០ បាន​ប្រកាស​ដោយ​ឥត​លាក់លៀម​ថា​ លែង​ត្រូវ​ការ​ទៀត​ហើយ​ទ្រឹស្តី​របស់​Marx-Lénine​និង​ថា​ប្រទេស​ឡាវ​ត្រូវ​ តែ​អនុវត្ត​មនោគមវិជ្ជា​ថ្មី​ ដែល​សមស្រប​ទៅ​តាម​កាលៈទេសៈ​នៃ​សតវត្សរ៍​ទី​២១​ នោះ​គឺ​មនោគមវិជ្ជា​«សាច់​ការ​និយម»។​ រី​ឯ​លោក​នាយក រដ្ឋមន្ត្រី​បច្ចុប្បន្ន ​គឺ​លោក​ថុងស៊ីន​ថំម៉ាវុន​ (Thongsing Thammavong)​ក៏​មាន​ទស្សនៈ​ដូច​គ្នា​អ៊ីចឹង​ដែរ។

 ក្នុង​គ្រា​បច្ចុប្បន្ន​ នៅ​លើ​សាច់ការ​ជាក់ស្តែង​ មនោគមវិជ្ជា​កុម្មុយនិស្ត​ គ្មាន​ប្រយោជន៍​អ្វី​ផ្សេង សម្រាប់​បក្ស​បដិវត្តន៍ប៉ាថេតឡាវ ក្រៅ​តែ​ពី​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​អាជ្ញាធរ​គ្រប់គ្រង​រដ្ឋបាល​ ដាក់​គំនាប​ទៅ​លើ​មន្ត្រីរដ្ឋការ​ឲ្យ​គោរព​វិន័យ​ និង​ទៅ​លើ​ប្រជាជន​ឲ្យ​កោតខ្លាច​រដ្ឋាភិបាល​តែ​ប៉ុណ្ណោះ​។

លើស​ពី​នេះ​ទៅ​ទៀត​ កម្មាភិបាល​ជំនាន់​ថ្មី​នៃ​បក្ស​កុម្មុយនិស្ត​ឡាវ​យល់​ឃើញ​ថា​ អ្វី​ដែល​សំខាន់​ក្នុង​សម័យ​ឥឡូវ​ គឺ​សេដ្ឋកិច្ច​ មិនមែន​មនោគមវិជ្ជាទៀត​ទេ​។ ពួក​គេ​ចង់​បើក​ដៃ​កាន់​តែ​ធំ​ទទួល​សេដ្ឋកិច្ច​ទីផ្សារ​ បើក​ចំហ​ទ្វារ​នៃ​ប្រទេស​ទទួល​អង្គការ​អន្តរជាតិ​នានា​ និង​បើក​សិទ្ធិ​ឲ្យ​ឡាវ​និង​ឡាវ​អាច​ជជែក​ពិភាក្សា​គ្នា​ដោយ​សេរី​។

ការ​ប្រាថ្នា​ចង់​ឲ្យ​សង្គម​ផ្លាស់ប្តូរ​បែប​នេះ​មិន​មែន​ចៃដន្យ​ឡើយ​។ សេដ្ឋកិច្ច​ទី​ផ្សារ​បាន​និង​កំពុង​បន្ត​ជួយ​រំដោះ​ប្រទេស​ឡាវ​ឲ្យ​រួច​ផុត​ ពី​ឥទ្ធិពល​ផ្តាច់មុខ​របស់​វៀតណាម ដែល​ត្រូវ​ប្រជែង​ជើង​គ្នា​នឹង​ចិន​ ថៃ​ ព្រម​ទាំង​បស្ចិម​ប្រទេស​មួយ​ចំនួន​។ នៅ​ក្នុង​ចំណោម​ប្រទេស​ទាំង​៣៧​ដែល​ដាក់​ទុន​រកស៊ី​នៅ​ប្រទេស​ឡាវ​សព្វ​ថ្ងៃ ​ វៀតណាម​ជាប់​លំដាប់​ថ្នាក់​លេខ​៣​តែ​ប៉ុណ្ណោះ​ នៅ​ក្រោយ​ថៃ​និង​ចិន​។

ការ​ប្រជែង​ជើង​គ្នា​រវាង​ចិន​និង​វៀតណាមក្នុង​ការ​ទាក់ទង​រកស៊ី​ជា​មួយ​ ប្រទេស​ឡាវ ​បាននិង កំពុង​ ​បន្ត​បំផុស​ឱ្យ​មាន​នូវ​សំណួរ​មួយ​ចំនួន​ជុំ​វិញ​ឥទ្ធិពល​នយោបាយ​របស់​ ទីក្រុង​ហាណូយ ទៅ​លើ​ទីក្រុង​វៀងចន្ទន៍។ តើ​បក្ស​បដិវត្តន៍​ប៉ាថេត​ឡាវ​នៅ​តែ​ឋិត​ក្រោម​បង្គាប់​របស់​ទីក្រុង​ហាណូយ​ ​ដូច​ពី​មុន​ទៀត​ដែរ​ឬ​ទេ​?តើ​តាម​រយៈយុទ្ធសាស្រ្ត​នៃ​អំណាច​ស្រទន់​«Soft Power» ចិន​កំពុង​បង្កើន​ឥទិ្ធពល​នយោបាយ​របស់​ខ្លួន​ទៅ​លើ​ប្រទេស​ឡាវ​ដែរ​ឬ​ទេ​?

យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ គេ​កត់​សម្គាល់​ឃើញថា​ វគ្គ​បណ្តុះបណ្តាល​នយោបាយ​ដែល​បក្ស​កុម្មុយនិស្ត​​ឡាវ​រៀបចំ​ឡើង​ប្រាំ​ខែ​ ម្តងសម្រាប់​មន្ត្រី​រដ្ឋការ​ និង​ដែល​ពី​ដើម​តែងតែ​បាន​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​នៅ​ទីក្រុងហាណូយ​ ឥឡូវ​នេះ​ត្រូវ​លើក​ទៅ​ធ្វើ​នៅ​ប្រទេស​ចិន​វិញ​ នៅ​ទីក្រុង​Kunming​ ក្នុង​ខេត្ត​Yunnan​ ជាប់​នឹង​ព្រំដែន​ខាង​ជើង​នៃ​ប្រទេស​ឡាវ​៕

តើ​មូលហេតុ​អ្វី​បាន​ជា​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ធ្វើ​ចំណាកស្រុក​ក្នុង​ខណៈពេល​ដែល​ទីផ្សារ​ក្នុង​ស្រុក​កំពុង​ខ្វះ​កម្លាំង​ពលកម្ម?

ដោយ គី សុខលីម
 
កម្ពុជា​កំពុង​ខ្វះខាត​កម្លាំង​ពលកម្ម​ក្នុង​ស្រុក​ជា​ច្រើន​​ប៉ុន្តែ ​ព្រមពេល​ជាមួយគ្នា​បែរ​ជា​មាន​ពលករ​ខ្មែរ​យ៉ាង​ច្រើន​សន្ធឹកសន្ធាប់​​ធ្វើ​ ចំណាកស្រុក​ទៅ​ក្រៅ​ប្រទេស​ដូច​ជា​ទៅ​ប្រទេស​ថៃ​ឬ​​​ប្រទេស​ផ្សេង​ទៀត។ តើ​នេះ​បណ្តាល​មក​ពី​មូលហេតុ​អ្វី?

សមាគម​ថៅកែ​រោងចក្រ​កាត់ដេរ​តែងតែ​និយាយ​ថា ពួកគេ​ខ្វះ​កម្លាំង​ពលកម្ម​នៅ​ក្នុង​វិស័យនេះ។ វិស័យ​កាត់ដេរ​ត្រូវការ​កម្មករ​ជំនាញ​កាត់ដេរ ជំនាញ​ពិនិត្យ​គុណភាព ជំនាញ​ជួសជុល​ម៉ាស៊ីន ជំនាញ​ច្នៃ​ម៉ូត​និង​ជំនាញ​ដទៃ​មួយ​ចំនួន​ផ្សេងទៀត។ នាពេល​កន្លងមក ដោយសារ​កម្ពុជា​ខ្វះ​កម្មករ​ជំនាញ​ខាង​ធ្វើ​ម៉ូត​សម្លៀក​បំពាក់ រោងចក្រ​មួយ​ចំនួន​បាន​ប្រើប្រាស់​​កម្មករ​ជំនាញ​ជនជាតិ​បរទេស។

លើសពីនេះទៅទៀត កាល​ពីពេល​ថ្មីៗ​កន្លងមក​នេះ លោក​នាយក​រដ្ឋ​មន្ត្រី ហ៊ុន សែន បាន​ប្រកាស​ទទួល​ស្គាល់​ថា ប្រទេស​កម្ពុជា​កំពុង​ស្ថិត​ក្នុង​ដំណាក់​កាល​ខ្វះ​កម្លាំង​ពលកម្ម​ ទាំង​ក្នុង​​វិស័យ​សំណង់ វិស័យ​កសិកម្ម រហូតដល់​វិស័យ​ឧស្សាហកម្ម។ ប្រមុខរាជ​រដ្ឋាភិបាល​បាន​អំពាវនាវ​អោយ​ពលករ​ខ្មែរ​ដែល​សម្រុក​ទៅ​ធ្វើ​ការ​ ខុសច្បាប់​នៅ​ប្រទេស​ថៃ​ត្រូវ​វិល​មក​រក​ការងារ​នៅ​ក្នុង​ស្រុក​វិញ។ លោក​បាន​ពន្យល់​ថា ការងារ​ក្រៅ​ស្រុក​មាន​ការ​លំបាក​ណាស់​បើទោះបី​ជា​ទទួល​បាន​ប្រាក់​កម្រៃ​ ខ្ពស់​បន្តិច​មែន។ ពួកគេ​ត្រូវ​​ទៅ​ឆ្ងាយ​ពី​ផ្ទះ ឆ្ងាយ​ពី​ប្រពន្ធ​កូន និង​ត្រូវ​ចំណាយ​ច្រើន​ទៀត​ផង។ លើស​ពី​នេះ ពួកគេ​ក៏​ប្រឈម​នឹង​គ្រោះ​ថ្នាក់​ផង​ដែរ។

មិនមែន​តែ​នៅ​ក្នុង​វិស័យក​សិកម្ម ឧស្សាហកម្ម​ឬសំណង់​ទេ​ដែល​ខ្វះ​កម្លាំងពលកម្ម​នោះ​ តាមពិត​ នៅ​ក្នុង​វិស័យ​ហិរញ្ញវត្ថុ​ឬ​ក្នុង​វិស័យ​មួយ​ចំនួន​ផ្សេងទៀត កម្ពុជា​ក៏​ប្រឈម​នឹង​កង្វះវិស្វករ​ជំនាញ​ដែរ។

តើ​មូលហេតុ​អ្វី​បាន​ជា​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ធ្វើ​ចំណាក​ស្រុក​ក្នុង​ខណៈពេល​ដែល​ទីផ្សារ​ក្នុង​ស្រុក​កំពុង​ខ្វះ​កម្លាំង​ពលកម្ម?

នេះ​ជា​សំណួរ​ដែល​គួរតែ​ស្វែងយល់ និង​ត្រូវ​រក​ចម្លើយ។ ប្រភពពី​គ្រួសារ​ដែល​ទៅ​ធ្វើការ​នៅក្នុង​ទឹកដី​ថៃ ហើយ​ដែល​សមប្រកប​គ្មាន​ជួប​បញ្ហា​បាន​បង្ហើប​អោយ​ដឹងថា ប្រទេស​ជិតខាង​មួយ​នេះ​បានផ្តល់​ប្រាក់​កម្រៃ​ខ្ពស់ជាង​ការងារ​ក្នុងស្រុក​ យ៉ាងច្រើន។ សូម្បីតែ​កម្មករ​ដក​ដំឡូង ឬ​កាប់​អំពៅ​និង​ការងារ​ក្នុង​វិស័យ​កសិកម្ម​ជាច្រើន​ទៀត​ដែល​មិន​ទាមទារ​ ជំនាញ​​​ពលករម្នាក់ៗ​អាច​សន្សំ​បាន​ប្រាក់ច្រើន​រយ​ដុល្លារ​ក្នុង​មួយ​ខែៗ។ លើសពីនេះទៅទៀត ថៅកែ​​បាន​ផ្តល់​អាហារ និង​កន្លែង​ស្នាក់នៅ​បន្ថែម​ពីលើ​ប្រាក់​ឈ្នួល​ប្រចាំថ្ងៃ​សមរម្យ​។

ប្រសិនបើ​គ្មាន​បញ្ហា​ដូចជា​ប៉ូលិស​ថៃ​ចាប់​ខ្លួន ឬក៏​ប៉ូលិស​ព្រំដែន​ខ្មែរ​ជម្រិត​ទារប្រាក់នោះ​ទេ ពួកគេ​អាច​សល់​ប្រាក់​មក​ផ្ទះ​យ៉ាង​សម​ប្រកប​ ជាជាង​ការងារ​សំណង់ ឬ​កម្មករ​រោងចក្រ​នៅក្នុង​ស្រុក​យ៉ាងច្រើន។

ងាក​មក​និយាយ​ពី​ស្ថានភាព​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​វិញ ការងារ​ជា​កម្មករ​រោងចក្រ​កាត់ដេរ​ដែល​មាន​ប្រាក់​ខែ​គោល​៦១ដុល្លារ កម្មករ​ខ្មែរ​ត្រូវ​ចេញ​ថ្លៃ​ផ្ទះ និង​ថ្លៃ​អាហារ​ដោយ​ខ្លួន​ឯង។ ពួកគេ​ខិតខំ​សន្សំ តាម​រយៈ​ការ​ហូបចុក​យ៉ាង​ត្បឹត​ត្បៀត​បំផុត ទម្រាំ​សល់​ប្រាក់​បន្តិច​បន្តួច​សម្រាប់​ជួយ​គ្រួសារ។ នេះ​ជា​ហេតុផល​ដែល​ជំរុញ​អោយ​កម្លាំង​ពលកម្ម​ហូរ​ចេញពី​ប្រទេស​យ៉ាងច្រើន​ជា ​រៀង​រាល់​ថ្ងៃ។
ហេតុផល​មួយទៀត​ដែល​បញ្ជាក់​ពី​មូលហេតុ​ដែល​នាំ​អោយ​កម្ពុជា​ខ្វះកម្លាំង​ ពលកម្ម​ដែរ​នោះ​គឺ​ដោយសារ​ប្រជាជន​ខ្មែរ​មួយ​ភាគ​គ្មាន​ជំនាញ ​គ្មានចំណេះ​ដឹង​ខ្ពង់ខ្ពស់​ដែល​អាច​ចាប់​យក​ការងារ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​បាន។ ពេលខ្លះ​ ដោយសារកម្ពុជា​ខ្វះ​កម្មករ​ជំនាញ​ឬ​ខ្វះ​វិស្វករ​ជំនាញ ​ម្ចាស់ក្រុមហ៊ុន​ត្រូវ​បង្ខំចិត្ត​ជួល​អ្នក​ជំនាញ​បរទេស​ដែល​មាន​តម្លៃ​ ខ្លួន​ខ្ពស់។

ជា​ទូ​ទៅ ជនជាតិ​ខ្មែរ​ស្គាល់​ច្បាស់​ទស្សនៈ៖«ជួញ​ជិត​ជាជាង​ជួញ​ឆ្ងាយ»ពោលគឺ​គ្មាន​ អ្នកណា​ប្រាថ្នា​ចង់​ចេញទៅ​ធ្វើការ​ឆ្ងាយ​ពី​ផ្ទះ​ឡើយ។ មិនចាំបាច់​ឡើយ​ដល់​ទៅបាន​ប្រាក់​ឈ្នួល​ស្មើ​នឹង​​ប្រទេសជិតខាង តែបើ​ទោះជា​កម្រិត​ប្រាក់​ឈ្មួ​ល​អប្បបរមា​ទាប​ជាងគេ​បន្តិច​ក៏ដោយ ក៏​ពលករ​ខ្មែរ​សុខចិត្ត​ទទួលយក​ការងារ​ជិត​ផ្ទះ​យ៉ាង​ប្រាកដ។

ដូច្នេះ វា​ដល់ពេល​ហើយ​ដែល​រដ្ឋាភិបាល​ត្រូវ​យក​ចិត្ត​ទុកដាក់​លើ​ការគ្រប់គ្រង​ កម្លាំង​ពលកម្ម​របស់ខ្លួន​ដើម្បី​ទាក់ទាញ​កម្លាំង​ពលកម្ម​ទាំង​នោះ​អោយ​មក​ បម្រើ​ការងារ​ជា​ប្រយោជន៍​សម្រាប់​​សេដ្ឋកិច្ចជាតិ​ក៏​ដូច​ជា​កាត់​បន្ថយ​ ចលនា​ចំណាក​ស្រុក​ដ៏​គ្រោះថ្នាក់​ផង​ដែរ។
ប៉ុន្តែ​ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាដែលកំពុង​កើតមាន​នេះបាន គេត្រូវគិតគូរឡើងវិញ​ជាបន្ទាន់​អំពីប្រាក់ឈ្នួល​​និង​គិតគូរ​ ពីសាលាបណ្តុះបណ្តាលកម្មករជំនាញ​និង​​វិស្វករ​ជំនាញ​៕

អ្នក​សារព័ត៌មាន​ដែល​ចុះផ្សាយ​បន្ត​ព័ត៌មាន​សម្ងាត់​របស់​តុលាការ​ខ្មែរក្រហម​អាច​ទទួល​ទោស​ដែរ​ឬ​ទេ?

ដោយ សេង ឌីណា
 
សហចៅក្រម​ស៊ើបអង្កេត​​នៃ​តុលាការ​ខ្មែរក្រហម​បាន​ចេញ​សេចក្តី​ ថ្លែងការណ៍​មួយ បញ្ជាក់ថា អាច​មាន​បុគ្គលិក​សាលាក្តី​ខ្មែរក្រហម​​ម្នាក់​លួចបញ្ចេញ​ឯកសារ​​ដែល​ចៅក្រម ​កំណត់​ថា​ជា​ឯកសារ​សម្ងាត់។ សហចៅក្រម​ស៊ើបអង្កេត​ក៏​បាន​ព្រមាន​ផង​​ដែរចំពោះ​អ្នកណា​​យក​ព័ត៌មាន​ចេញ​ពី ​ឯកសារ​សម្ងាត់​នេះ​ទៅ​ផ្សព្វផ្សាយ​។ តើ​អ្នកសារព័ត៌មាន ដែល​គ្រាន់តែ​យក​ព័ត៌មាន​ផ្តល់​ដោយ​បុគ្គលិក​តុលាការ​ខ្មែរក្រហម​ទៅ​ ចុះផ្សាយ​បន្ត ជា​ការ​ល្មើស​ច្បាប់​ដែរ​ឬទេ?

សេចក្តីថ្លែងការណ៍​របស់​សហចៅក្រម​ស៊ើបអង្កេត​ កាលពីថ្ងៃ​ទី៩ មិថុនា ២០១១ បាន​ធ្វើ​ឡើង ដោយ​យោង​ទៅលើ​វិធាន ៣៥ នៃ​វិធាន​​​​ផ្ទៃ​ក្នុង​​តុលាការ​ខ្មែរក្រហម ស្តីពី​ការ​ជ្រៀតជ្រែក​ចូលក្នុង​កិច្ចការ​រដ្ឋបាល​របស់​អង្គជំនុំជម្រះ។

យោងតាម​វិធាន ៣៥​ អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញ (តុលាការ​ខ្មែរក្រហម)​ “អាច​ដាក់ទណ្ឌកម្ម​ ឬ​បញ្ជូន​ទៅ​អាជ្ញាធរ​​មាន​សមត្ថកិច្ច នូវ​​ជនណា​ម្នាក់ ដែល​ផ្សាយចេញ​ព័ត៌មាន​សម្ងាត់ ដោយ​រំលោភ​ទៅលើ​ដីកា​របស់​សហចៅក្រម​ស៊ើបអង្កេត ឬ​អង្គជំនុំជម្រះ”។

បើ​យើងមើលទៅលើ​ករណី ដែល​សហចៅក្រម​ស៊ើបអង្កេត​បានលើកឡើង ក្នុង​សេចក្តី​ថ្លែងការណ៍​ កាល​ពី​ម្សិលមិញ​ វិធាន ៣៥​នេះ អាច​ត្រូវ​គេ​យក​មក​​បកស្រាយ​បាន​ពីរយ៉ាង​ខុសគ្នា​៖

ម្ខាង​គេ​អាច​បកស្រាយថា ជន​ដែល​ផ្សាយ​ចេញ​ព័ត៌មាន​សម្ងាត់ គឺ​បុគ្គលិក​របស់​តុលាការ។ ចំណែក​អ្នកសារព័ត៌មាន គឺ​គ្រាន់តែ​ជា​អ្នក​យក​ព័ត៌មាន​មក​ចុះផ្សាយ​បន្ត ដូច្នេះ មិនមែន​ជា​អ្នក​បញ្ចេញ​ព័ត៌មាន​សម្ងាត់នេះ​ទេ។ តាម​ពិត​ព័ត៌មាន​សម្ងាត់​របស់​តុលាការ ត្រូវ​បាន​បែក​ធ្លាយ​រួចទៅហើយ ដោយ​បុគ្គលិក​របស់​តុលាការ​ខ្លួន​ឯង។

ម្ខាង​ទៀត គេ​អាច​បកស្រាយ​ថា បុគ្គលិក​របស់​តុលាការ​ជា​អ្នក​បញ្ជូន​ព័ត៌មាន​សម្ងាត់​ចេញ​ទៅមែន ក៏ប៉ុន្តែ គឺ​អ្នក​សារព័ត៌មាន ដែល​ជា​អ្នក​​យក​ទៅ​ផ្សព្វផ្សាយ​ជាសាធារណៈ។ ដូច្នេះ អ្នកសារព័ត៌មាន​ត្រូវ​ចូលរួម​ទទួលខុសត្រូវ ក្នុង​ឋានៈ​ជា​អ្នក​សមគំនិត។

ដោយសារ​តែ​តុលាការ​ខ្មែរក្រហម ស្ថិត​នៅក្រោម​ច្បាប់​របស់​កម្ពុជា ដូច្នេះ ទាក់ទង​នឹង​ការ​ចុះផ្សាយ​ព័ត៌មាន​សម្ងាត់​របស់​តុលាការ​ខ្មែរក្រហម យើង​គួរ​ពិនិត្យ​មើល​ទៅលើ​ច្បាប់​ពីរទៀត​របស់​កម្ពុជា គឺ​ក្រមនីតិវិធី​ព្រហ្មទណ្ឌ ឆ្នាំ​២០០៧ និង​ច្បាប់​ស្តីពី​ របប​សារព័ត៌មាន ឆ្នាំ​១៩៩៥។

យោងតាម​សេចក្តី​ថ្លែងការណ៍​របស់​សហចៅក្រម​ស៊ើបអង្កេត ឯកសារ​សម្ងាត់ ដែល​ត្រូវ​​បុគ្គលិក​តុលាការ​​លួច​បញ្ជូនចេញ​នេះ គឺ​ទាក់ទង​នឹង​ដីកា​សន្និដ្ឋាន​បញ្ជូន​រឿង​ឲ្យ​ស៊ើបសួរ មានន័យថា​ ជា​​សំណុំរឿង ដែល​កំពុង​ស្ថិត​ក្នុង​ដំណាក់កាល​ស៊ើបសួរ។

យោងតាម​មាត្រា ៨៣ និង​​មាត្រា ១២១ នៃ​ក្រមនីតិវិធី​ព្រហ្មទណ្ឌ​ខ្មែរ ការស៊ើបអង្កេត និង​ការ​ស៊ើបសួរ​ត្រូវ​តែ​ជា​ការសម្ងាត់។ បុគ្គល​ទាំងឡាយ​ដែលចូលរួម​ក្នុងការ​ស៊ើបអង្កេត ឬ​ក្នុង​ការ​ស៊ើបសួរ ត្រូវ​តែ​រក្សា​ការសម្ងាត់​នៃ​វិជ្ជាជីវៈ។

ទាក់ទង​នឹង​អ្នកសារព័ត៌មានវិញ មាត្រា ៤ នៃ​ច្បាប់ ស្តីពី​របបសារព័ត៌មាន​ ឆ្នាំ​១៩៩៥ ចែង​ថា អ្នកសារព័ត៌មាន​អាច​ចុះផ្សាយ​នូវ​ព័ត៌មាន ស្តីពី​​គ្រប់ទិដ្ឋភាព​នៃ​ដំណើរការ​របស់​តុលាការ រាប់ទាំង​នីតិវិធី​ទាំងឡាយ​ផង លើកលែង​តែ​ក្នុង​ករណី ដែល​​តុលាការ​ហាម​មិន​ឲ្យ​បើក​ចំហរ​ដល់​សាធារណជន និង​ព័ត៌មាន​ទាក់ទង​នឹង​សំណុំរឿង​ដែល​នៅ​ក្នុង​ការ​ស៊ើបអង្កេត ស៊ើបសួរ​របស់​តុលាការ​នៅឡើយ។

ដូច្នេះ បើ​មើលទៅលើ​ទិដ្ឋភាព​ច្បាប់​សុទ្ធសាធ អ្នកសារព័ត៌មាន​មិន​អាច​ចុះផ្សាយ​ព័ត៌មាន​ទាក់ទង​នឹង​សំណុំរឿងដែល​កំពុង​ ស្ថិត​ក្នុង​ដំណាក់កាល​ស៊ើបអង្កេត ឬ​ក្នុង​ដំណាក់កាល​ស៊ើបសួរ​​បានទេ។

ក៏ប៉ុន្តែ ជារឿយៗ គេ​តែងតែ​សង្កេតឃើញ​មាន​វិវាទ ​រវាង​ម្ខាង​​ភាព​សម្ងាត់​នៃ​ការ​ស៊ើបអង្កេត​របស់​តុលាការ និង​ម្ខាងទៀត សិទ្ធិសេរីភាព​ក្នុង​ការ​បញ្ចេញ​មតិ និង​សិទ្ធិ​ក្នុង​ការទទួល​ព័ត៌មាន។

ជាការពិត​ថា ភាព​សម្ងាត់​នៃ​ការ​ស៊ើបអង្កេត​ មាន​លក្ខណៈ​ចាំបាច់ ដើម្បី​ធានា​ដំណើរការ​​របស់​តុលាការ ដូចជា បង្ការ​កុំ​ឲ្យ​ជនសង្ស័យ​រត់គេចខ្លួន កុំ​ឲ្យ​មាន​ការ​បំផ្លាញ​ភស្តុតាង កុំ​ឲ្យ​មាន​ការ​គំរាម​កំហែង ឬ​ដាក់​សម្ពាធ​ដល់​​សាក្សី និង​ដើម្បី​ធានា​ការ​គោរព​គោលការណ៍​​សច្ចធារណ៍​នៃនិរទោស។ ក៏ប៉ុន្តែ ការ​រក្សា​ការសម្ងាត់​ជ្រុលហួស​ពី​ភាព​ចាំបាច់​ អាច​នឹង​ក្លាយ​ទៅ​​ជា​ការ​រឹត​ត្បិត​សិទ្ធិ​ក្នុង​ការ​ទទួល​បាន​ព័ត៌មាន និង​សិទ្ធិ​ក្នុង​ការ​បញ្ចេញ​មតិ ដែល​ជា​សិទ្ធិសេរីភាព​ជាមូលដ្ឋាន មាន​ចែង​ក្នុង​សេចក្តីថ្លែងការណ៍​ជា​សកល​ស្តីពី​សិទ្ធិមនុស្ស និង​ដែល​ទទួលបាន​ការការពារ​ពី​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែល​ជា​ច្បាប់​កំពូល​របស់​កម្ពុជា៕ 

History lesson in Khmer Rouge bastion

Monday, 02 July 2012, Roth Meas

Books detailing what happened during the Khmer Rouge era have finally reached young people living in the regime’s final stronghold, Anlong Veng.

Last Friday, the Documentation Centre of Cambodia (DC-Cam), an NGO that focuses on historical memory and education, distributed more than 1,000 copies of the book A History of Democratic Kampuchea (1975-1979) to students of the Anlong Veng High School.

Most of the students’ parents are former Khmer Rouge supporters.

The book distribution also included the unveiling of an Anlong Veng genocide memorial, the first of its kind in the region. The monument’s engraving reads: “Learning about the history of Democratic Kampuchea is to prevent genocide.”

Promotion of awareness and education of Khmer Rouge history is considered critical by DC-CAM for reconciliation between perpetrators and victims.

“As I talked to people here, only a few of them disagreed with us. Most didn’t mind us educating their children about Khmer Rouge history,” says Dy Kamboly, the team leader of genocide education at DC-Cam and the author of A History of Democratic Kampuchea.

“We have hosted more than 20 similar events in other provinces, but we invited only students. Here, we had to invite older people so we could avoid confusion.”

Theam Song Hor, a history teacher at Anlong Veng High School, says that although the Ministry of Education, Youth and Sports provides a textbook for use by his Grade 12 students, it is not as detailed as Dy Kamboly’s.

The government’s book has only one lesson about the 1975-1979 regime, Theam Song Hor says, and the ministry requires him to teach his students the material for only a few hours.

“The book from the ministry just tells the main points: how that regime happened, how many administration zones were divided, and who the permanent committees were between 1975 and 1979.

“So my students still don’t know why they called the Anlong Veng district a Khmer Rouge stronghold.”

But Theam Song Hor has not been afraid to take the discussion with his students beyond the contents of the official government textbook.

“Before we started teaching Khmer Rouge history, we were told by DC-Cam to encourage students to speak openly about the Khmer Rouge and to acknowledge the past, but never to teach them to hate their parents because of their background,” he says.

During the ceremony, Ton Sa Im, Under-Secretary of State of the Ministry of Education, Youth and Sports, appealed to older people to tell their children about what had happened in the past, “so our younger generation will learn from our experience”.

Yim Phanna, the governor of Anlong Veng district and a former Khmer Rouge soldier, encouraged residents to participate in the process of historical education.

“Even though war has finished, and this place was reformed and developed, regret still stays with us. It insists that we not let that regime happen again,” he said.

“To prevent that regime happening again, we have to tell the past story broadly to the next generation.

Ron Noun, a 19-year-old Grade 11 student at Anlong Veng High School, said his mother had told him that she had been a Khmer Rouge solider, but she had never revealed whether she witnessed killings.

“Maybe my mother was still young during the Khmer Rouge regime, so she didn’t know much about what was happening,” Ron Noun said.

“Anyway, I will read the book to find out more.”

Government to expedite services by 2013


Monday, 02 July 2012, Chhay Channyda

An official from the Ministry of Interior said yesterday that Cambodians will have access to more than 30 government service offices by 2013.

The so-called “one window one service” sites were created so citizens can carry out routine tasks, such as the registration of motorbike licence plates, without travelling great dist­ances or waiting many hours.

“The aim is to offer the people access to public ser­vices … the received services are ones delegated by relevant minis­tries,” said Por Phak, Director of the Interior Min­istry’s Inter­national Relations Depart­ment.

The offices, 17 of which have opened in 10 pro­vinces since 2009, were made pos­sible by funding from the Cam­bodian government and the World Bank.

The problem no one speaks about

Friday, 29 June 2012, Soma Norodom

My friends and I went to dinner one night, and I experienced more than just eating a good meal. I’m talking about being high, or “happy”, which is a term tourists use when marijuana is added as an ingredient in food, like “happy pizza sprinkled with herb”.

It wasn’t pizza that I ate, but a meal mixed with herb, which I didn’t ask for, and I felt this tingling feeling rush throughout my body, especially around my upper lip and nose. My friends told me I was high and, yes, I was.

Cambodians have been using cannabis (marijuana) in many traditional Khmer foods, especially in soups. The country has earned a reputation for the availability and affordability of marijuana.

But the problem isn’t marijuana. It is imported drugs such as methamphetamines, or a pill form of amphetamine called 'ya ma', that are threats to Cambodian youth.

In recent years, drug use has increased due to the availability of methamphetamines. The users, primarily urban school students, take meth on a regular basis because they say it’s cool, they want to experience a rush of pleasure and it helps them stay awake so they can focus on schoolwork.

The Cambodian elite, or middle-class teens, purchase meth, rent rooms in guest houses and hotels, have a party, and the addiction starts. Sometimes they spend $1,000 to $2,000 a month on the drug. In the US, that’s considered “chump change”, but for many locals here, it’s a year’s salary.

The increase in theft has been correlated to drug use, as many users steal in order to feed their addictions. This is a taboo issue because nobody talks about it, but you know it is happening.

Methamphetamine abuse changes the brain chemistry, destroying the tissue in the brain’s pleasure centres. As a result, the user is unable to experience any pleasure at all.

Abuse of meth can lead to psychotic behaviour such as paranoia, insomnia, anxiety, violence, delusions, hallucinations and even death.

If you know a friend or a family member who may be addicted to drugs, please get assistance for a drug intervention. Several organisations in Cambodia are helping to combat drug addiction.

The United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC) is working with the government and organisations to implement the (CBTx) Community Based Drug Treatment Program.

The CBTx program is being implemented in Banteay Meanchey province and includes training for health staff in identifying drug-related problems with patients, more knowledge in basic counselling and drug treatment options and supports community outreach workers to educate people who use drugs.

Friends-International is working in Phnom Penh and Siem Reap and focuses on a drug program aimed at children and youth including prevention, harm reduction, detoxification and rehabilitation. This project is now being replicated within partner organisations.

Korsang targets injecting drug users and ya ma users, who are at serious risk of HIV and other health-related hazards that accompany drug use and high-risk sexual behaviour.

Every year, June 26 is International Day Against Drug Abuse and Illicit Trafficking, but it shouldn’t have to take this global observance to raise awareness of a dangerous issue

in Cambodia. Most important, we need to spend more time helping the addicted, instead of imprisoning them.

The 2024 Workshops for Foreign Confucius Institute Directors on June 13-21, 2024 at Sichuan Province, China

My sincere thanks and gratitude go to my respectful Rector, H.E. Sok Khorn , and the Chinese Confucius Institute Director, Prof. Yi Yongzhon...