Sam Rany, Ph.D.

Friday 22 June 2012

ខ្សែភាពយន្តរំលឹកឧក្រិដ្ឋកម្មដ៏រន្ធត់

Finding Face ឬ «ស្វែងរកមុខពិត» ជាខ្សែភាពយន្តឯកសារមួយដែលកំពុងមានការចាប់អារម្មណ៍ពីសំណាក់ ទស្សនិកជនអាមេរិកាំង និងខ្មែរជាច្រើន ក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក រួមទាំងក្រុមហ៊ុនផលិតខ្សែភាពយន្តដ៏ល្បីនៃ Hollywood មួយចំនួនផងដែរ បន្ទាប់ពីពួកគេបានទស្សនានូវភាពរន្ធត់ដ៏រំជួលចិត្ត និងបានយល់ដឹងអំពីឧក្រិដ្ឋកម្មដ៏ធ្ងន់ធ្ងររបស់លោកស្រី ឃួន សុផល ភរិយារបស់លោក ស្វាយ ស៊ីថា មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលបានជះទឹកអាស៊ីស្រោចស្រពលើរាងកាយរបស់អ្នកស្រី តាត ម៉ារីណា កាលពីឆ្នាំ១៩៩៩។

អ្នកនិពន្ធ និងអ្នកដឹកនាំខ្សែភាពយន្ត Finding Face លោក Skye Fitzgerald មានប្រសាសន៍ថា លោកគ្រោងច្នៃខ្សែភាពយន្តឯកសារមួយនេះឲ្យទៅជារឿងវិញ ដែលមានការដើរតួសម្ដែងដោយតារាភាពយន្តខ្មែរ។ លោកបន្តថា ក្រុមហ៊ុនរបស់ Hollywood មួយឈ្មោះ Participant Media និងឧបត្ថម្ភថវិកាប្រមាណ ១លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងការផលិតរឿងរ៉ាវដែលទាក់ទងនឹងការវាយប្រហារដោយទឹកអាស៊ីដ ពីសំណាក់ប្រព័ន្ធរបស់មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលជាន់ខ្ពស់ខ្មែររូបនេះ ៖ «យើងអាចចំណាយប្រមាណមួយលានដុល្លារ ដើម្បីថតរឿងនេះឲ្យបានចប់សប់គ្រប់។ ប៉ុន្តែប្រាក់ទាំងនេះវាអាស្រ័យទៅតាមទីតាំងដែរ។ ដូចអ្នកបានជ្រាបស្រាប់ហើយថា ប្រាក់ទាំងនេះមិនច្រើននោះឡើយ បើតាមស្តង់ដាររបស់ក្រុមហ៊ុន Hollywood។ យើងអាចផលិតរឿងមួយបានក្នុងទឹកប្រាក់ប៉ុណ្ណឹង ទាល់តែយើងត្រូវមានការប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់។ ទឹកប្រាក់ប្រមាណពី ១លាន ទៅ២លានដុល្លារ យើងអាចផលិតរឿងនេះបានយ៉ាងល្អ ហើយវាក៏មិនមែនជាភាពប្រថុយប្រថានរបស់ក្រុមហ៊ុន Hollywood សម្រាប់គម្រោងដ៏តូចនេះដែរ។»

លោក Skye Fitzgerald មានប្រសាសន៍បន្តថា លោកគ្រោងចាប់ផ្ដើមថតរឿងនេះនៅឆ្នាំក្រោយក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ប៉ុន្តែលោកនៅមិនទាន់ដឹងនៅឡើយទេថា តើការថតអំពីរឿងនេះជាចំណុចរសើបរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដែរ ឬយ៉ាងណា។ លោកថ្លែងថា ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនអនុញ្ញាតឲ្យថតនោះ លោកអាចធ្វើការថតរឿងនេះនៅប្រទេសផ្សេងដែលមានទិដ្ឋភាពស្រដៀង កម្ពុជា ៖ «រឿងនោះយើងថតនៅលើផ្លូវសាធារណៈ វាជាទីតាំងមួយដែលលំបាកថតមែនទែន ហើយខ្ញុំនៅមិនទាន់មានជំនឿទេថា រដ្ឋាភិបាលអាចអនុញ្ញាតឲ្យយើងចុះថតរឿងនេះក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ហើយប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលមិនអនុញ្ញាតឲ្យយើងថតប្រធានបទនៃរឿងនេះទេ នោះ យើងប្រហែលជាអាចដូរទៅថតនៅប្រទេសថៃ ប្រទេសសិង្ហបុរី ឬប្រទេសមួយចំនួននៅក្នុងតំបន់នោះជំនួសវិញ។»

លោក Skye មានប្រសាសន៍ថា កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងពុះពារផ្សព្វផ្សាយ និងថតរឿងរបស់អ្នកស្រី តាត ម៉ារីណា នេះ គឺដោយសារលោកចង់ឃើញជនដៃដល់ដែលបានប្រព្រឹត្តិបទឧក្រិដ្ឋជះទឹក អាស៊ីដនេះ ត្រូវនាំខ្លួនយកទៅផ្ដន្ទាទោសតាមផ្លូវច្បាប់ ដើម្បីកាត់បន្ថយអំពើនិទ្ទណ្ឌភាពដែលកំពុងរីករាលដាលនៅកម្ពុជា ៖ «ក្ដីសង្ឃឹមរបស់ខ្ញុំនោះ គឺថាជនដៃដល់ដែលបានធ្វើបាប ម៉ារីណា នឹងមិនអាចរស់នៅដោយមានសេរីភាព ហើយគេចផុតពីសំណាញ់ច្បាប់បានឡើយ។ ជនទាំងនោះត្រូវតែសងការឈឺចាប់នូវទង្វើយ៉ាងអាក្រក់ជាទីបំផុត ដែលពួកគេបានធ្វើ។ ក្ដីសង្ឃឹមរបស់ខ្ញុំគឺថា ជនល្មើសទាំងនោះនឹងត្រូវផ្ដន្ទាទោសតាមផ្លូវច្បាប់នៅថ្ងៃណាមួយ ជាក់ជាមិនខាន។ ខ្ញុំសង្ឃឹមថា យុត្តិធម៌នឹងអាចមានក្នុងជាតិនេះ ឬមិនអាចមានទៅបាននោះ ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ខ្ញុំនឹងធ្វើអ្វីៗទៅតាមលទ្ធភាពដែលខ្ញុំអាចធ្វើទៅបាន ដើម្បីឲ្យច្បាស់ថា យុត្តិធម៌នឹងមានសម្រាប់ តាត ម៉ារីណា។ មានន័យថា ខ្ញុំនឹងបន្តការផលិតខ្សែភាពយន្តពីមួយទៅមួយ រហូតដល់ខ្ញុំចាស់សក់ស្កូវ ដើម្បីរកយុត្តិធម៌ឲ្យនាង។»

កាលពីមានវ័យអាយុ១៦ឆ្នាំ ជាតារាសម្ដែងខារ៉ាអូខេ កញ្ញា តាត ម៉ារីណា នៅថ្ងៃទី៥ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៩៩ បានរងការបំផ្លាញរូបសម្ផស្សទាំងស្រុងដោយការវាយប្រហារទឹកអាស៊ីដ ពីសំណាក់ឧក្រិដ្ឋជនមួយក្រុម ដឹកនាំដោយលោកស្រី ឃួន សុផល ភរិយារបស់លោក ស្វាយ ស៊ីថា រដ្ឋលេខាធិការនៃទីស្ដីការគណរដ្ឋមន្ត្រី។ នៅដើមឆ្នាំ២០០០ តុលាការក្រុងភ្នំពេញបានចេញដីកាបញ្ជាចាប់ខ្លួនលោកស្រី ឃួន សុផល ប៉ុន្តែដោយសារលោកស្រីជាភរិយារបស់មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលដ៏មានអំណាច ទើបរហូតមកទល់ពេលនេះគេឃើញលោកស្រី ឃួន សុផល កំពុងរស់នៅយ៉ាងមានសេរីភាព។

បច្ចុប្បន្នជនរងគ្រោះ តាត ម៉ារីណា ដែលកំពុងរស់នៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក ហើយបានរៀបការ និងមានកូន ២នាក់ហើយនោះ នៅមានការភ័យខ្លាចនៅឡើយ អំពីសុវត្ថិភាពរបស់អ្នកស្រី។ អ្នកស្រីថ្លែងថា អ្នកស្រីមានក្តីរំភើបក្រៃលែងដែលក្រុមហ៊ុន Hollywood ចាប់អារម្មណ៍ និងជួយថតរឿងអំពីជីវិតពិតរបស់ស្រី។ អ្នកស្រីមានក្តីត្រេកអរយ៉ាងខ្លាំងចំពោះការចាប់អារម្មណ៍របស់ សហគមន៍អន្តរជាតិទៅលើករណីរបស់អ្នកស្រី ហើយសង្ឃឹមថា លទ្ធផលចេញពីខ្សែភាពយន្តនេះ នឹងអាចជាពន្លឺមួយ ដើម្បីរកយុត្តិធម៌ពិតប្រាកដដល់អ្នកស្រី និងជនរងគ្រោះដទៃទៀត ដែលរងការឈឺចាប់ពីសំណាក់អ្នកមានអំណាច ៖ «ខ្ញុំនឹងសង្ឃឹមថា ថ្ងៃក្រោយតុលាការអាចរកយុត្តិធម៌ឲ្យខ្ញុំបាន ហើយសំខាន់បំផុត យ៉ាងហោចណាស់ក៏យើងអាចបានទទួលយុត្តិធម៌ ហើយយ៉ាងហោចណាស់ក៏ជាការព្រមានដល់អ្នកចង់ប្រព្រឹត្តអំពើហិង្សា នៃការប្រើទឹកអាស៊ីដទៅលើអ្នកដទៃៗទៀត។ ហើយយ៉ាងហោចណាស់ក៏គេគិតអំពីច្បាប់នោះដែរ។ ស្រុកខ្មែរឥឡូវឮសូរថាគេមានច្បាប់ មានទម្លាប់ល្អដែរ។ ហើយខ្ញុំសង្ឃឹមថា រឿងនេះអាចរកយុត្តិធម៌ដល់រូបខ្ញុំ ព្រមទាំងជនរងគ្រោះដទៃៗទៀត។»

ជុំវិញការលើកឡើងរបស់ជនរងគ្រោះពីការជះទឹកអាស៊ីដ និងអ្នកដឹកនាំខ្សែភាពយន្ត Finding Face ឬ ស្វែងរកមុខពិត ថាជនដៃដល់ក្នុងករណីឧក្រិដ្ឋកម្មនេះ មិនទាន់ត្រូវបានផ្ដន្ទាទោសតាមផ្លូវច្បាប់នៅឡើយនោះ មន្ត្រីនៃអង្គភាពប្រតិកម្មរហ័សរបស់រដ្ឋាភិបាល លោក ទិត្យ សុធា បានបញ្ជាក់ថា តុលាការកម្ពុជាបានបិទបញ្ចប់ករណីនេះហើយ ៖ «ការផលិតខ្សែភាពយន្តណាមួយទាក់ទងទៅនឹងរឿង តាត ម៉ារីណា នេះ គួរគប្បីអ្នកនិពន្ធយល់ច្បាស់អំពីដំណើរការនៃការអនុវត្តច្បាប់ ជាពិសេសអ្នកដែលប្រព្រឹត្តបទល្មើសហ្នឹង គឺត្រូវបានតុលាការផ្ដន្ទាទោសរួចទៅហើយ។ ហើយតុលាការគេបានចាត់ការទៅតាមនីតិវិធី និងដំណើរការត្រឹមត្រូវហើយ អ្នកដែលប្រព្រឹត្តបទល្មើសក៏បានទទួលនូវទោសទណ្ឌនេះផងដែរ។ ហើយរហូតមកទល់ពេលនេះ គឺរឿងនេះបានបញ្ចប់សព្វគ្រប់រួចបាត់ទៅហើយ។ នេះគឺជាការលើកឡើងនៃរឿងដែលរលត់ផុតទៅហើយបាទ។»

ទោះបីជាមានការអះអាងរបស់លោក ទិត្យ សុធា យ៉ាងដូច្នេះក្ដី ក្រុមសង្គមស៊ីវិលបដិសេធថា គេមិនដែលឃើញតុលាការ និងសមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធចាត់វិធានការឲ្យបានហ្មត់ចត់លើសំណុំរឿង នេះ ដើម្បីនាំខ្លួនឧក្រិដ្ឋជនទាំងនោះមកផ្ដន្ទាទោសនៅឡើយទេ។

មន្ត្រីស៊ើបអង្កេតជាន់ខ្ពស់របស់អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស Licadho លោក អំ សំអាត មានប្រសាសន៍ថា ករណីនេះនៅមិនទាន់អាចបញ្ចប់បាននៅឡើយទេ លុះត្រាតុលាការពិតជាបានជំនុំជម្រះទោសជនដៃដល់ទៅតាមផ្លូវ ច្បាប់ជាសាធារណៈ ៖ «ករណីនេះយើងគិតទៅរយៈពេលជាង ១០ឆ្នាំហើយ ដែលជនល្មើសមិនទាន់ត្រូវបានយកទៅផ្ដន្ទាទោសទៅតាមផ្លូវច្បាប់នៅ ឡើយទេ។ អ៊ីចឹងករណីនេះមិនអាចធ្វើការបិទបានទេ បើសិនជាបិទបានលុះត្រាតែតុលាការធ្វើការផ្ដន្ទាទោសជនល្មើស ហើយជនល្មើសត្រូវបានចាប់ខ្លួនយកទៅដាក់ពន្ធនាគារទៅតាមអំណាចសាល ក្រមរបស់តុលាការ។ ប៉ុន្តែរហូតមកទល់ពេលនេះយើងមិនទាន់ឃើញភាពជឿនលឿនណាមួយដើម្បី ស្វែងរកជនល្មើសនៅក្នុងរឿងហ្នឹងយកទៅផ្ដន្ទាទោសនៅឡើយទេ ទោះបីជាពីមុនមកយើងដឹងថាមានដីកាចាប់ខ្លួន ប៉ុន្តែគ្មានការចាប់ខ្លួនជនជាប់ពាក់ព័ន្ធក្នុងរឿងហ្នឹងយកទៅ ដាក់ពន្ធនាគារទេ បាទ។»

ចំណែកលោក ចាន់ សូវេត មន្ត្រីផ្នែកស៊ើបអង្កេតរបស់សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស Adhoc មានប្រសាសន៍ថា ក្រៅពីករណីជះទឹកអាស៊ីដលើអ្នកស្រី តាត ម៉ារីណា ក៏មានជនសង្ស័យដែលប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋធ្ងន់ធ្ងរជាច្រើននាក់ ផ្សេងទៀត នៅមិនទាន់បានផ្ដន្ទាទោសទៅតាមច្បាប់នៅឡើយ ៖ «ករណីដែលមិនបានផ្ដន្ទាទោសជនល្មើសហ្នឹង មានច្រើនណាស់។ កាលពីករណីរបស់កញ្ញា តាត ម៉ារីណា នេះ ហើយជាក់ស្ដែងខ្ញុំឃើញថារាជរដ្ឋាភិបាល និងប្រព័ន្ធតុលាការយើងនេះ លោកបានចាត់វិធានការគ្រប់គ្រាន់អស់ហើយ តែការអនុវត្តវាអត់ចេញ។ ធ្វើទៅវាអត់ទាន់រួច ឃើញចេញតែលិខិតហ្នឹងក៏ពិតមែនយើងទទួលស្គាល់ អាលិខិតដីកាស្អីៗ យើងឃើញមានមែន ប៉ុន្តែជនល្មើសដៃដល់នោះវាចាប់អត់ទាន់បាន។»

ក្រៅពីបទឧក្រិដ្ឋជះទឹកអាស៊ីដចំណុះប្រាំលីត្រមកលើអ្នកស្រី តាត ម៉ារីណា តារាខារ៉ាអូខេ កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៩៩ ក៏មានករណីឃាតកម្មផ្សេងទៀតដែរ ទៅលើតារាចម្រៀង និងតារាភាពយន្តខ្មែរមួយចំនួន ដូចជាករណីឃាតកម្មបាញ់ប្រហារតារាភាពយន្ត អ្នកស្រី ពិសិទ្ធិ ពីលិការ កាលពីថ្ងៃទី៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៩។ ការបាញ់ប្រហារទៅលើតារាចម្រៀង កញ្ញា ទូច ស្រីនិច កាលពីថ្ងៃទី២១ ខែតុលា ឆ្នាំ២០០៣ និងការបាញ់ប្រហារទៅលើតារាចម្រៀងម្នាក់ទៀតឈ្មោះកញ្ញា ពៅ បញ្ញាពេជ្រ កាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០០៧។ ហើយរហូតមកទល់ពេលនេះ ជនល្មើសដែលបានប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋដ៏ធ្ងន់ធ្ងរទាំងនោះ គេនៅមិនទាន់អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចកម្ពុជាអាចចាប់ជនដៃដល់ និងបក្សពួកយកមកផ្ដន្ទាទោសតាមផ្លូវច្បាប់ឡើយ។

អ្នកដឹកនាំខ្សែភាពយន្តឯកសារ Finding Face លោក Skye Fitzgerald ថ្លែងបញ្ជាក់ថា លោកចង់ឃើញនិទ្ទណ្ឌភាព ឬការមិនផ្ដន្ទាទោសជនល្មើសនៅកម្ពុជាមានការលប់បំបាត់ ហើយជនរងគ្រោះត្រូវតែទទួលបានយុត្តិធម៌ពិតប្រាកដ៕

អ្នកវិភាគ៖ ការទិញអចលនទ្រព្យនៅកម្ពុជាមានភាពប្រថុយប្រថាន

ដោយ អាន ស៊ីថាវ

ចំនួនអ្នកដែលមានតម្រូវការលំនៅឋាននៅតំបន់ និងក្បែររាជធានីភ្នំពេញ គឺមានចំនួនច្រើនជាងការសាងសង់នៅពេលបច្ចុប្បន្ន បើទោះជាមានសំណង់មួយចំនួនដែលសង់រួចហើយ នៅទ្រឹងក៏ដោយ។

បញ្ហានេះ គឺបណ្ដាលមកពីអ្នកដែលចង់ទិញផ្ទះ នៅខ្វះលទ្ធភាព ឬមានលុយកាក់តិចតួចមិនគ្រប់គ្រាន់ទៅនឹងតម្លៃផ្ទះនោះនៅឡើយ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក្នុងចំណោមប្រជាជនទាំងនោះ មានប្រជាជនមួយចំនួន មានចំណូលមធ្យម ដែលមានបំណង និងលទ្ធភាពទិញផ្ទះ ឬដី ដោយប្រើវិធីបង់រំលោះ។ ប៉ុន្តែមានអ្នកខ្លះបង់រំលោះតាមរយៈធនាគារ ហើយអ្នកខ្លះទៀត ម្ចាស់គម្រោងសាងសង់ជាអ្នកទទួលធ្វើការបង់រំលោះដោយម្ចាស់គម្រោង ផ្ទាល់។

នាយកប្រតិបត្តិនៃក្រុមហ៊ុន អចលនទ្រព្យកម្ពុជា (ស៊ី.អ៊ី.អេ) លោក សេន ច័ន្ទរាត្រី មានប្រសាសន៍ថា ការរៀបចំការបង់រំលោះដោយម្ចាស់គម្រោងផ្ទាល់ គឺមានភាពងាយស្រួយជាងខាងធនាគារ ដោយលោកបញ្ជាក់ថា ធនាគារគឺមានភាពស្មុគស្មាញក្នុងការបំពេញបែបបទរយៈពេលច្រើន និងមានលក្ខខណ្ឌច្រើនជាដើម៖ «វាត្រូវការពេលវេលាច្រើន។ តាមពិត បើសិនជាម្ចាស់គម្រោងធ្វើហិរញ្ញប្បទាន វាលឿនជាង ហើយខាងធនាគារខ្លះ ពីរខែបានឲ្យកម្ចីហ្នឹងបាន ហើយសក្កសមនឹងទទួលបានកម្ចីនោះក៏អត់»។

លោក សេន ច័ន្ទរាត្រី បានឲ្យដឹងថា ការទិញផ្ទះ ឬអចលនទ្រព្យដោយបង់រំលោះ ដោយឆ្លងកាត់ប្រព័ន្ធធនាគារ គឺជាវិធីមួយល្អ ដែលបញ្ជាក់ថា ប្រភេទអចលនទ្រព្យនោះ មានភាពត្រឹមត្រូវ ដោយធនាគារនីមួយៗមានការស្រាវជ្រាវច្បាស់លាស់។

ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី លោក សេន ច័ន្ទរាត្រី មានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា ការទិញផ្ទះដោយបង់រំលោះនោះ ជាជម្រើសល្អ ទាំងម្ចាស់គម្រោង និងអតិថិជនផងដែរ។ ប៉ុន្តែ លោក រាត្រី បន្ថែមថា បញ្ហានោះ គឺអតិថិជនតែងតែធ្វើលិខិតប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិអចលនទ្រព្យត្រឹមតែឃុំ សង្កាត់នេះ មានចំនួនច្រើន ដោយសារតែប្រជាជនភាគច្រើនដែលជាអ្នកទិញអចលនទ្រព្យទាំងនោះ សន្សំសំចៃ ទាក់ទងនឹងការធ្វើប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិរឹងទាំងនោះ។
លោកបញ្ជាក់ទៀតថា កត្តានេះនឹងធ្វើឲ្យអតិថិជនមិនចង់ធ្វើប្លង់រឹងនោះ នឹងអាចមានបញ្ហាជាច្រើននៅពេលអនាគត៖ «ខ្ញុំ ធ្លាប់ឆ្លងកាត់មក យើងយកល្អត្រូវធ្វើប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិរឹង ដើម្បីឲ្យដឹងថា កន្លែងហ្នឹង គ្រប់គ្រងបានមួយជីវិត ឬក៏អត់»។

លោក សេន ច័ន្ទរាត្រី បន្ថែមទៀតថា ក្នុងចំណោមអតិថិជនដែលទិញផ្ទះមួយចំនួន ដែលមិនចង់ធ្វើប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិទាំងនោះ គឺជាប្រភេទអតិថិជនទិញផ្ទះលក់បន្ត។
បញ្ជាក់បន្ថែមអំពីបញ្ហានេះ ប្រធានក្រុមហ៊ុន ប៊ុណ្ណា រៀលធី គ្រុប (Bonna Realty Group) លោក ស៊ឹង ប៊ុណ្ណា មានប្រសាសន៍ថា ចំពោះរឿងដែលអតិថិជនទិញអចលនទ្រព្យដោយមានការបញ្ជាក់ត្រឹមឃុំ សង្កាត់ នេះ គឺបច្ចុប្បន្នភាព កម្ពុជាកំពុងកើតឡើង ហើយអនាគតភាព កាន់តែលំបាកជាងហ្នឹងទៅទៀត នៅពេលដែលប្រទេសជាតិកាន់តែអភិវឌ្ឍន៍ និងដីធ្លីកាន់តែមានទីផ្សារ ឬក៏មានតម្រូវការច្រើន។

លោកបញ្ជាក់ថា បើសិនជាប្រជាពលរដ្ឋកាន់កាប់ផ្ទះសម្បែងដោយបញ្ជាក់ត្រឹមអាជ្ញាធរ ដែនដី ដែលជាអ្នកធ្វើសាក្សី ឬគ្រាន់តែជាអ្នកធ្វើការដឹងលឺនោះ បញ្ហានេះនឹងបង្កផលលំបាកយ៉ាងច្រើន ឬក៏បង្កើតជាជម្លោះទាក់ទងនឹងការកាន់កាប់អចលនទ្រព្យទាំងនោះ៖ «ប្រការ ជៀសវាង ប្រជាពលរដ្ឋគួរជៀសវាងនូវប្រើវប្បធម៌ កាន់កាប់អចលនទ្រព្យដោយអាជ្ញាធរភូមិ ឃុំ សង្កាត់ អីជាអ្នកដឹងលឺ ឬជាអ្នកគ្រប់គ្រង»។

លោកបន្តទៀតថា បញ្ហានេះនឹងក្លាយជាបន្ទុកមួយ ដែលរដ្ឋាភិបាលត្រូវដោះស្រាយនៅពេលដែលមានវិវាទទៅអនាគត ហើយអតិថិជនក៏ទទួលរងផលប៉ះពាល់ពីការបញ្ជាក់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិត្រឹម ឃុំសង្កាត់ទាំងនោះ និងកត្តាមួយទៀត រដ្ឋាភិបាលនឹងខាតបង់ចំណូលតាមរយៈការបង់ពន្ធ និងកាត់ផ្ទេរឈ្មោះជាដើម មានន័យថា ការលក់ដូរមានចំនួនច្រើន ប៉ុន្តែមិនបានធ្វើតាមការកាត់ផ្ទេរឈ្មោះតាមរយៈក្រសួងសុរិយោដី នគរោបនីយកម្ម និងសំណង់។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី មានអតិថិជនជាអ្នកទិញផ្ទះជាច្រើនបានអះអាងថា ការដែលមិនបានទៅបង់ពន្ធ គឺបណ្ដាលមកពីការបង់ពន្ធមានតម្លៃថ្លៃ ប៉ុន្តែកត្តានេះ លោក ស៊ឹង ប៊ុណ្ណា បញ្ជាក់ថា បញ្ហាដែលមិនមានការបញ្ជាក់ដល់ក្រសួងគឺបណ្ដាលមកពីប្រជាជនដែលជា អតិថិជនទិញផ្ទះ ឬអចលនទ្រព្យ និងអាជ្ញាធរដែនដី។

ប្រជាពលរដ្ឋគាត់ដឹងហើយថា ពេលដែលគាត់កាន់កាប់អចលនទ្រព្យ គាត់ត្រូវតែ គ្រប់គ្រង និងត្រូវតែធ្វើក្រដាសស្នាមឲ្យដល់មន្ទីរ ឬក្រសួងដែនដី នគរោបនីយកម្ម ហើយប្រធានភូមិ ប្រធានឃុំ ប្រធានសង្កាត់ គាត់ដឹងតួនាទីគាត់មិនមែនជាអ្នកចាត់ចែង និងគ្រប់គ្រងរឿងនេះទេ។ គាត់ត្រូវតែរុញបន្ត និងតម្រូវឲ្យស្ថាប័នគ្រប់គ្រងដីធ្លី និងផ្ទះសម្បែង ទើបជាកាតព្វកិច្ចត្រឹមត្រូវ ហើយជាកត្តាជំរុញឲ្យមានចំណូលចូលរដ្ឋ តាមរយៈការបង់ពន្ធ។

អ្នកវិភាគនានា បានអះអាងថា ការទិញអចលនទ្រព្យមានលក្ខណៈស្មុគស្មាញ ប៉ុន្តែមុននឹងសម្រេចចិត្តទិញ គឺត្រូវពិនិត្យលើកត្តាមួយចំនួនដូចជា ប្រវត្តិរបស់ក្រុម ថាតើមានច្បាប់អនុញ្ញាត ឬទេ? ហើយការសាងសង់ទាំងនោះ លើប្រភេទដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ដីរដ្ឋ ឬដីឯកជន។ កត្តាទីពីរ គឺគុណភាពនៃការអភិវឌ្ឍ ឬសំណង់ និងកត្តាសំខាន់ផ្សេងទៀត គឺអតិថិជនទាំងនោះមានវប្បធម៌កាត់ផ្ទេរឈ្មោះ ពីមន្ទីរ ឬក្រសួងដែនដី នគរោបនីយកម្ម ជាដើម។
ទោះជាយ៉ាងណា អ្នកវិភាគផ្នែកអចលនទ្រព្យនានាបានអះអាងទៀតថា អតិថិជនទាំងឡាយណាដែលមានបំណងទិញផ្ទះ ឬអចលនទ្រព្យនានា ត្រូវមានទម្លាប់ប្រើប្រាស់ភ្នាក់ងារអចលនទ្រព្យ ដែលមានការអនុញ្ញាតដោយច្បាប់ គឺជាកត្តាសំខាន់ចំពោះអតិថិជនធ្វើការសម្រេចចិត្តត្រឹមត្រូវ ដែលភ្នាក់ងារនោះ មានបទពិសោធន៍ច្រើន ក្នុងការដឹងប្រភេទសំណង់ ឬក្រុមណាដែលមានប្រវត្តិមិនល្អ ឬក៏មិនស្របច្បាប់ជាដើម។

បើទោះជាអ្នកវិភាគបានផ្ដល់វិធីសាស្ត្រនានា និងលើកទឹកចិត្តដល់អតិថិជន ដែលជាអ្នកទិញអចលនទ្រព្យ ដែលជាពិសេសឲ្យមានការផ្ទេរសិទ្ធិដល់ក្រសួងក៏ដោយ ប៉ុន្តែបញ្ហានេះ លោក ស៊ឹង ប៊ុណ្ណា មានប្រសាសន៍ថា បានកើតមានរួចហើយ ដោយលោកបញ្ជាក់ថា ក្នុងចំណោមអតិថិជនដែលទិញផ្ទះ ឬអចលនទ្រព្យនានា ដែលបញ្ជាក់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិត្រឹមឃុំ សង្កាត់ មានចន្លោះពី ២០%ទៅ ៣០%នៅកម្ពុជា៕

Film production tackles Cambodia's social issues

Cambodian actors Kol Davy and Pream Nak, in a scene from the upcoming feature film Bewailing of Life. Photograph: supplied

Important messages about big social issues are the focus of the new film Bewailing of Life, a feature-length production of the non-profit Fine Arts Association.

“We have produced many speaking plays and social spots to promote awareness of national and commune elections, as well as the decentralisation of the NEFEC, the non-profit organisation working on elections,” said Pream Nak, the film’s screenwriter. “But this is the first time that we produced a movie to fight against current issues such as child abuse, discrimination, drug trafficking and fake medicine.”

The plot follows the heartbreaking life story of a street child named Veasna. As a boy, Veasna sleeps rough and is often beaten by the people who own the doorstep on which he sleeps at night.

Veasna’s luck turns when he is adopted by a generous family and is sent to school. He graduates and gets a job at a media company where he falls in love with a colleague named Tevy.

Pream Nak explains that his lead character’s good fortune doesn’t last for long though.

“Tevy’s father doesn’t like Veasna, because he knows that he is from a poor background. So he plots to separate Veasna from his daughter by hiring a woman to pretend to be Veasna’s mistress.”

His reprehensible plan succeeds and Tevy leaves Veasna. As time goes on, Tevy marries a member of the Mafia, a drug trafficker, while Veasna suffers alone with a broken heart.

Although the woman who posed as Veasna’s mistress confesses her crime to Tevy, it is too late for the star-crossed lovers. Events have been put into motion that cannot be stopped, and the movie ends in tragedy.

Cambodian writers before 1970s would use the struggles and unhappiness of their characters as a metaphor for injustices in society. When they even killed the actors, it meant their society was full of exploitation.

The sad events that unfold through the film are more literal than symbolic.

“This story can happen in our real society today,” says Pream Nak, “Nowadays people who struggle hard in their life like Veasna don’t really survive. A man who is rich like Sambath is not really a good person.”

Two of Cambodia’s biggest stars are on the bill. Tevy is played by the celebrity actress Kol Davy and the police detective is played by Tep Rindaro. Pream Nak himself plays Veasna.

Despite the modern themes and big names, the movie still uses retro production techniques such as dubbing.

Pream Nak knows that Kol Davy has a good voice and he is a speaking theatre performer, but the screenwriter believes dubbing gives a better sense of romance.

Korean college for Siem Reap

Thursday, 21 June 2012 Rann Reuy

Cheju Halla, a Korean university, plans to build a university of tourism and hospitality in Siem Reap next year, Tourism Minister Thong Khon told reporters yesterday at a meeting with Han Soo Kim, the new South Korean ambassador to Cambodia.

The Ministry of Tourism has requested South Korea’s help in developing Cambodia’s tourism sector due to a sharp increase in the number of tourists from Korea.

Construction of the new university will start in 2013 and cost a total of US$20 million, said Thong Khon.

“South Korea is working to help us to set up a university of tourism and hospitality as we aim to move forward in developing tourism and cooperation between our two nations,” he said.

South Korea sent voluntary Korean-language teachers in April to provide language training to Cambodians, so that they can replace the current guides, who are Korean, in the next two years.

Ang Kim Eang, president of the Cambodia Association of Travel Agents, said the factors driving South Korean visitors to come to Cambodia include the high standard of living in Korea, the five direct flights from Korea to Cambodia per day and Cambodia’s many restaurants, as well as the good relationship between the governments of both countries.

According to statistics compiled by the Ministry of Tourism, Korean visitors increased 38.9 per cent to more than 180,900 for the first four months of 2012 compared to 130,200 visitors for the same period of 2011.

Tuesday 19 June 2012

ស្ថានភាពវិវឌ្ឍន៍នៃវិស័យបច្ចេកវិទ្យានៅកម្ពុជា

ភ្នំពេញៈ លោក Jazz Gill មានអាជីពយូរអង្វែងក្នុងវិស័យបច្ចេកវិទ្យា ទូរគមនាគមន៍។
លោកបានបង្កើតមជ្ឈមណ្ឌលហាត់ប្រាណមួយកន្លែង និងបានប្រកបអាជីវកម្មចែកចាយទំនិញ នៅពេលលោកមានវ័យ១៨ឆ្នាំ។ ក្រោយមក អាជីវកម្មរបស់លោក បានក្លាយទៅជាក្រុមហ៊ុនផលិត software។ លោកបានរៀនចប់ថ្នាក់អនុបណ្ឌិតផ្នែកគ្រប់គ្រងពាណិជ្ជកម្ម (MBA) ពីសាកលវិទ្យាល័យវិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យា និងវេជ្ជសាស្ត្រ Imperial នៅទីក្រុងឡុងដ៍។
លោក ក៏ធ្លាប់ធ្វើជាអ្នកបង្កើតបច្ចេកវិទ្យាថ្មីៗសម្រាប់ក្រុមហ៊ុន មួយចំនួននៅលើពិភពលោកផងដែរ ដូចជា Global Crossing និងម៉ូតូរ៉ូឡាជាដើម។ ៣ឆ្នាំមុន លោក Gill បានធ្វើជាអ្នកពិគ្រោះយោបល់ផ្នែកទូរគមនាគមន៍ និងបច្ចេកវិទ្យា នៅកម្ពុជា និងជាដៃគូវិនិយោគរួមគ្នាជាមួយមូលនិធិ Leopard Capital។

លោកបានផ្តល់បទសម្ភាសជាមួយភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ ទាក់ទងនឹងអនាគតទូរគមនាគមន៍ និងបច្ចេកវិទ្យាកំពុងរីកចម្រើន នៅកម្ពុជា។

លោកមកទីនេះ បីឆ្នាំហើយ។ តើលោកសង្កេតឃើញថា វិស័យទូរគមនាគមន៍នៅទីនេះ មានការរីកចម្រើនយ៉ាងដូចម្តេច?

ទីនេះ មានប្រជាជនប្រមាណ១៤,៥លាននាក់ ហើយមានក្រុមហ៊ុនទូរស័ព្ទ ៨ ឬ ៩ប៉ុណ្ណោះ ព្រមទាំងក្រុមហ៊ុនផ្តល់សេវាអ៊ីនធឺណិតជាច្រើនផងដែរ។ អ្វីដែលខ្ញុំសង្កេតឃើញក្នុងរយៈពេល៣ឆ្នាំកន្លងមកនេះ គឺនៅទីនេះ មានការប្រកួតប្រជែងតម្លៃយ៉ាងខ្លាំង ក្នុងចំណោមក្រុមហ៊ុនផ្តល់សេវាទាំងនោះ។ អ្វីដែលខ្ញុំមិនបានសង្កេតឃើញនោះគឺថា ពួកគេមិនមានគំនិតច្នៃប្រឌិត និងការបង្កើតថ្មីឡើយ។ កត្តាសំខាន់តែមួយគត់ធ្វើឲ្យក្រុមហ៊ុនទូរស័ព្ទ ឬឧស្សាហកម្មផ្តល់សេវាអ៊ីនធឺណិត ទទួលបានជោគជ័យ គឺការបង្កើន ARPU (ប្រាក់ចំណូលជាមធ្យមក្នុងចំណោមអ្នកប្រើប្រាស់ម្នាក់) និងការកាត់បន្ថយ អ្នកប្រើប្រាស់ដែលផ្លាស់ប្តូរអ្នកផ្តល់សេវាពីមួយទៅមួយ។ អ្នកត្រូវឲ្យអតិថិជនទាំងនេះ ប្រើសេវារបស់អ្នកតែមួយគត់។ នៅពេលអ្នកមានក្រុមហ៊ុនទូរស័ព្ទ ៨ ទៅ ៩ នៅលើទីផ្សារដែលមានប្រជាជនតែ១៤,៥លាននាក់នោះ គឺអ្នកមានមនុស្សជាច្រើន ដែលអ្នកត្រូវផ្តល់សេវាជូន។ ដូច្នេះការកាត់បន្ថយចំនួនអ្នកផ្តល់សេវា គឺជាការចាំបាច់។ ក្រុមហ៊ុនទូរស័ព្ទជាច្រើន ចូលមកកាន់ទីផ្សារនេះ ដោយសារវាជាទីផ្សារដ៏សំខាន់ ហើយពួកគេចង់ចាប់យកទីផ្សារមួយនេះឲ្យជាប់។ ថ្វីបើយ៉ាងនេះក្តី ក្រុមហ៊ុនមួយចំនួនបានរួមបញ្ចូលគ្នាតែមួយ ហើយក៏មានក្រុមហ៊ុនខ្លះទៀត បោះបង់អាជីវកម្មរបស់ខ្លួនចោល ឬត្រូវផ្លាស់ប្តូរយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ខ្លួន។ ពួកគេត្រូវផ្លាស់ទៅវិនិយោគក្នុងបច្ចេកវិទ្យាផ្សេង ដូចជា ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ការផ្សព្វផ្សាយតាមឌីជីថល ឬសេវាផ្សេងទៀត។ ពួកគេត្រូវវិនិយោគក្នុងវិស័យចម្រុះ ដើម្បីផ្តល់សេវាថ្មី។

ហេតុអ្វីបានជាក្រុមហ៊ុនទាំងនេះ បន្តនៅកម្ពុជាតទៅទៀត?

ក្រុមហ៊ុនជាច្រើន អាចស្រោចស្រង់អាជីវកម្មខ្លួនបាន ដោយសារពួកគេទទួលប្រយោជន៍ពីក្រៅប្រទេស ដែលបានផ្តល់ទុនជាច្រើនដល់ពួកគេ។ បើពួកគេបើកអាជីវកម្មទាំងនោះខ្លួនឯង ដោយមិនមានការគាំទ្រពីក្រៅទេ នោះការវិនិយោគទាំងនោះនឹងត្រូវក្ស័យធនជាមិនខាន មកដល់ពេលនេះ។ បញ្ហានេះគឺថាអ្នកមិនអាចបើកអាជីវកម្ម ដែលមិនអាចរកប្រាក់បានឡើយ។ ខ្ញុំគិតថាគ្មានក្រុមហ៊ុនច្រើនទេ ដែលមានលំហូរសាច់ប្រាក់។ ទោះយ៉ាងនេះក្តី ពួកគេ នៅតែបន្តធ្វើអាជីវកម្មនោះដដែលដោយក្រុមហ៊ុនមួយក្នុងចំណោម ក្រុមហ៊ុនទាំងនោះ នឹងក្លាយទៅជាអ្នកឈ្នះ។
តើការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យានៅកម្ពុជា នឹងមានការផ្លាស់ប្តូរដោយរបៀបណា?
ប្រជាជនកំពុងប្រើទូរស័ព្ទទំនើបៗកាន់តែច្រើនឡើងៗ។ គ្រប់ៗគ្នា មានទូរស័ព្ទ HTC និង iPhone គ្រប់ៗគ្នា។ ពីមុន ទូរស័ព្ទទាំងនេះ ប្រើសម្រាប់តែនិយាយ និងផ្ញើសារ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្នគេប្រើសម្រាប់អ៊ីនធឺណិត បង្ហោះព័ត៌មាន ថតវីដេអូ និងថតរូប។

បញ្ហាអ្វីខ្លះ ដែលប្រជាជនកម្ពុជាកំពុងប្រឈម ខណៈពួកគេប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាថ្មីៗ?

ពេលអ្នកចូលហាងកាហ្វេក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ អ្នកមាន WiFi។ ពេលអ្នកភ្ជាប់ទូរស័ព្ទទៅ WiFi អ្នកនឹងទទួលសេវាអ៊ីនធឺណិតល្បឿនលឿន ដោយមិនមានការរំខានឡើយ ពេលដែលបណ្តាញនោះខ្លាំង។ អ្នកនឹងសប្បាយរីករាយនឹងអ្វីដែលអ្នកកំពុងតែទាញយកទំព័រណាមួយ និងបញ្ជូនព័ត៌មានតាមអ៊ីនធឺណិត។ ប៉ុន្តែ នៅពេលអ្នកកំពុងប្រើប្រាស់សេវា 3G នៅខាងក្រៅ ដែលខ្ញុំធ្លាប់ប្រើពីមុនមក អ្នកនឹងជួបការរំខានជាច្រើន។ អ្នកនឹងព្យាយាមទាញយកទំព័រដែលអ្នកចង់បាន ប៉ុន្តែបែរជាជាប់គាំងទៅវិញ។ បន្ទាប់ពីអ្នកព្យាយាម ២ ទៅ ៣ដង អ្នកនឹងលែងចង់លេងវាទៀត។

តើបញ្ហាទាំងនេះ អាចដោះស្រាយបានដោយរបៀបណា?

អ្វីដែលយើងត្រូវការពេលនេះ គឺការអភិវឌ្ឍបណ្តាញអ៊ីនធឺណិត ទៅកម្រិតបន្ទាប់ ពីព្រោះបើយើងកំពុងប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ដែលត្រូវការអ៊ីនធឺណិត មានល្បឿនលឿន យើងត្រូវមានបណ្តាញមានស្ថិរភាព និងល្បឿនលឿនផងដែរ ដែលអាចឲ្យយើងប្រើកម្មវិធីទាំងនេះ ដោយងាយស្រួល។ យើងមាន4G ហើយវាអាចឲ្យអ្នកប្រើប្រាស់ បង្ហោះព័ត៌មានតាមអ៊ីនធឺណិត និងទាញយកព័ត៌មានពីអ៊ីនធឺណិត៕ CS

កិច្ចសម្ភាសជាមួយ លោក សុខ ឆាយ ដែលជានាយកគ្រប់គ្រងក្រុមហ៊ុន បណ្ណាគារ អន្តរជាតិ

លោក សុខ ឆាយ នាយកគ្រប់គ្រងក្រុមហ៊ុន IBC ក្នុងអំឡុងពេលផ្តល់បទសម្ភាស។ រូបថត ផា លីណា

29 December 2011 ភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍

ក្រុមហ៊ុន បណ្ណាគារ អន្តរជាតិ (IBC) បានបង្កើតឡើងនៅកម្ពុជាតាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៤ ដែលផ្តើមឡើងពីទុនតិចតួច និងមានបុគ្គលិកប្រមាណជា១០នាក់ប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្នក្រុមហ៊ុននេះមានសាខាចំនួន ៥កន្លែងនៅទូទាំងប្រទេស និងមានបុគ្គលិកបម្រើការជិត១០០នាក់ ហើយអ្វីដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់នោះ គឺបណ្ណាគារនេះបាន ទទួលពានរង្វាន់ពីអង្គការ Business Initiative Direction (BID) របស់សហគមអ៊ឺរ៉ុប ដែលវាយតម្លៃថា ជាបណ្ណាគារបានលក់ផលិតផលដែលមានគុណភាព និងមានតម្លាភាព។
ទាក់ទងនឹងដំណើរការអាជីវកម្មនេះដែរ លោក សៀម ប៊ុនធី អ្នកយកសារព័ត៌មានរបស់កាសែត ភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ បានធ្វើបទសម្ភាសជាមួយ លោក សុខ ឆាយ នាយកគ្រប់គ្រងក្រុមហ៊ុន IBC ស្តីអំពីដំណើរការវិវឌ្ឍរបស់ក្រុមហ៊ុន និងភាពជោគជ័យលើការប្រកួតប្រជែងនាពេលបច្ចុប្បន្ន និងទិសដៅរបស់ក្រុមហ៊ុននាពេលអនាគត។

តើអ្វីជាមូលហេតុដែលជំរុញឲ្យលោកចាប់យកអាជីវកម្មបើកបណ្ណាគារនៅកម្ពុជានេះ?
យើងសង្ឃឹមថា ស្រុកយើងគង់តែថ្ងៃណាមួយមានការអភិវឌ្ឍ ហើយបើវាមានការអភិវឌ្ឍវាត្រូវការអ្វីដែល សម្រាប់បង្កើនធនធានមនុស្សនោះ គឺមានតែការសិក្សាអប់រំ ហើយការសិក្សាអប់រំត្រូវការសៀវភៅដែលជាក្បួនជាខ្នាតសម្រាប់សិក្សា ហើយមួយវិញទៀតខ្ញុំគិតថា សិស្សសាលានឹងមានការកើនឡើង នៅពេលដែលប្រទេសជាតិ រីកចម្រើនបណ្តើរៗគាត់ត្រូវការចំណេះដឹងកាន់តែខ្ពស់ ដូច្នេះគេនឹងទាមទារនូវផលិតផលដែលមានគុណភាព និងសម្បូរបែប។ ម៉្យាងទៀតនៅពេលប្រទេសយើងរីកចម្រើននឹងមានអ្នកវិនិយោគមកបណ្តាក់ ទុនកាន់តែច្រើន ហើយពេលនោះគេនឹងត្រូវការសម្ភារទាំងនេះដែរដើម្បីប្រើប្រាស់ ដោយកាលនោះសម្ភារទាំងនេះគឺខ្សត់ណាស់។

តើការបើកអាជីវកម្មនេះដំបូងឡើយចំណាយទុនប៉ុន្មានដែរ ហើយមានការចូលរួមពីអ្នកផ្សេងដែរ ឬទេ?
យើងមានការចូលរួមពីខាងក្រុមហ៊ុនចិនដែលគេជាអ្នកផ្តួចផ្តើមដែល គេ ជាអ្នកផ្គត់ផ្គង់ទំនិញ និងផ្តល់ទុនចូលរួម ប្រមាណ៥ម៉ឺនដុល្លារ ហើយខាងខ្ញុំមានគ្នាប្រាំនាក់ដែរដែលមានទុនប្រមាណ៥ម៉ឺន ដុល្លារដែរ ប៉ុន្តែក្រោយមកក្រុម ហ៊ុនចិននេះបានដកភាគហ៊ុនវិញកាលពីអំឡុងឆ្នាំ ១៩៩៦។

តើលោកអាចបង្ហាញពីរបៀបចាប់ផ្តើមដំបូងនៃការធ្វើអាជីវកម្មបានដែរ ឬទេ ហើយមានការលំបាកកម្រិតណា និងមានអតិថិជនគាំទ្រច្រើនដែរឬទេ?
កាលនោះយើងបានដាក់លក់ផលិតផលរបស់យើងដោយបានកំណត់តម្លៃនៅលើ ផលិតផលនោះតែម្តង ដោយមិនចាំបាច់ឲ្យអតិថិជនតថ្លៃឡើយ ហើយយើងធ្វើនេះ គឺបានបើទូលាយឲ្យអតិថិជនបានមើល និងកាន់ផលិត ផលទាំងនោះដើម្បីសម្រេចចិត្តទិញ ពោលគឺយើងធ្វើតាមប្រទេសជឿនលឿនលោកខាងលិច។ ដូច្នេះវា គឺជាការប្រឈមនឹងការប្រថុយប្រថានខ្ពស់បំផុត ព្រោះថា អតិថិជនចូលមកអាចនឹងងាយលួចបន្លំរបស់របរដោយសារកាលនោះ វាមានភាពរញ៉េរញ៉ៃពិបាកក្នុងការគ្រប់គ្រង ហើយរហូតអ្នកមួយចំនួនគេមកទាយថាអ្នកឯងឈរអត់បានបីខែទេ បើសិនអ្នកឯងធ្វើរបៀបហ្នឹង? ប៉ុន្តែយើងអត់ហ៊ានឆ្លើយទេ ក៏ប៉ុន្តែអ្វីដែលយើងសម្រេចចិត្តថា ធ្វើហើយយើងត្រូវតែសាកល្បង ព្រោះថា ប្រទេសលោកខាងលិចដែលគេជឿនលឿនគេអត់មានដាក់អីវ៉ាន់នៅក្នុងទូ ហើយដើរលើកឲ្យអតិថិជនមើលនោះទេ។ ម៉្យាងទៀតយើងក៏សង្ឃឹមទៅថ្ងៃមុខប្រទេសយើងនឹងរីកចម្រើន ជឿនលឿនដែរ។ ចំពោះអតិថិជនវិញមានការអ៊ូអរច្រើនដែរ ជាពិសេសនៅថ្ងៃគ្រិស្តស្មាស់មានអតិថិជនយ៉ាងច្រើន ចូលមកកន្លែងយើង ប៉ុន្តែយើងអត់មានអីវ៉ាន់លក់ឲ្យគេដោយសារតែអ្នកផ្គត់ផ្គង់គេមិន ផ្តល់ឲ្យយើង ហើយអ្វី ដែលលំបាកនោះ គឺខាងម្ចាស់ភាគហ៊ុនចិនបានដកភាគហ៊ុនរបស់គេវិញនៅអំឡុងឆ្នាំ ១៩៩៦ ដែលពេលនោះ ធ្វើឲ្យក្រុមហ៊ុនជួបការលំបាកយ៉ាងខ្លាំងព្រោះថា លុយដែលយើងវិនិយោគរួមគ្នានោះត្រូវទិញសម្ភារផ្សេងៗអស់ហើយ និងត្រូវជួលអគារ។ ពេលនោះយើងមិនមានទុនគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ទិញទំនិញទៀតឡើយ ហើយយើងក៏ បានសម្រចចិត្តដើរទិញទំនិញបណ្តាក់ពីអាជីវករ តាមផ្សារអូរឫស្សី និងផ្សារអូឡាំពិកសិន ហើយរហូតដល់ ក្រោយៗមកយើងក៏អាចមានលទ្ធភាពនាំចូលនូវសម្ភារផ្សេងៗពីប្រទេស ជាច្រើនផងដែរ។

តើបច្ចុប្បន្នបណ្ណាគារអន្តរជាតិមានប៉ុន្មានសាខា? ហើយនរណាជាអតិថិជន? មានលក់ផលិតផលអ្វីខ្លះ? តើផលិតផលទាំងនោះនាំចូលពីប្រទេស ណាខ្លះ?
សព្វថ្ងៃយើងមាន៥សាខា ដែល៤សាខានៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ និងមួយសាខាទៀតនៅខេត្តសៀមរាប។ ចំណែកអតិថិជនរបស់យើងមានតាំងពីកូនក្មេងរហូតដល់មនុស្សចាស់ ជាពិសេសក៏មានជនបរទេសផងដែរ។ ចំពោះផលិតផលដែលយើងលក់រួមមានសម្ភារសិក្សា សៀវភៅអាន សៀវភៅសរសេរ សម្ភារការិយាល័យ វត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ និងរបស់ផ្សេងៗជាច្រើនទៀត។ ផលិតផលទាំងនេះ យើងបាននាំចូលពីបណ្តាប្រទេសជាច្រើន ដូចជា ចិន សិង្ហបុរី ជប៉ុន ថៃ ម៉ាឡេស៊ី វៀតណាម សហរដ្ឋអាមេរិក និងមានផលិតផលខ្មែរផងដែរ។
បច្ចុប្បន្នឃើញថា មានអាជីវកម្មបណ្ណាគារធំៗកំពុងតែបើកដំណើរការជាច្រើននៅកម្ពុជា តើលោកមានការបារម្ភពីការប្រកួតប្រជែងដែរឬទេ?
ខ្ញុំគិតថា ទីផ្សារសេរីតែងតែមានការប្រកួតប្រជែងគ្នាច្រើន មានការជឿនលឿនទាំងអស់គ្នាដែរ យើងមិននឹកឃើញថា ខ្លាចនោះទេ ព្រោះយើងមានបទពិសោធច្រើនហើយ យើងនៅតែយកចិត្តទុកដាក់គ្រប់គ្រងទីផ្សារបណ្ណាគារ ដែលយើងនៅតែឈានមុខគេ។ ម៉្យាងទៀតយើងមានធនធាន មនុស្សគ្រប់គ្រាន់ និងមានទំនិញគ្រប់គ្រាន់ ដូច្នេះយើងមិនមានការព្រួយបារម្ភនោះទេ។

តើលោកអាចប្រាប់ពីយុទ្ធសាស្ត្រដែលជំរុញឲ្យបណ្ណាគារអន្តរជាតិអាច ឈរលើទីផ្សារប្រកួតប្រជែងរហូតដល់បច្ចុប្បន្ន និងថ្មីៗនេះទទួលបានពានរង្វាន់ពីសហគមអ៊ឺរ៉ុប?
ដោយសារតែយើងមិនមែនជាអ្នកចេះដឹងនោះទេ ហើយយើងជាកូនអ្នកស្រែធ្លាប់តែពិបាកដូច្នេះការងារយើងរក ស៊ី យើងត្រូវតែប្រុងប្រយ័ត្ន ហើយយើងត្រូវតែខិតខំ និងអ្វីដែលសំខាន់បំផុតនោះ គឺយើងត្រូវកំណត់ទិសដៅរក ស៊ីច្បាស់លាស់ ទីមួយ គឺយើងធ្វើអ្វីត្រូវតែមានគុណភាព បើសិនជាយើងគ្រាន់តែធ្វើ ហើយមិនគិតពីគុណភាពដែលអ្នកប្រើគាត់ប្រើអត់កើតនោះយើងអត់ជោគ ជ័យទេ។ កន្លងមកខ្ញុំមុននឹងលក់ទំនិញមួយៗ ខ្ញុំត្រូវសិក្សាអស់ពីបណ្តាទីផ្សារអន្តរជាតិជុំវិញយើងតើគេលក់ ទំនិញអ្វី? តើទំនិញនោះគេពេញនិយមដែរឬទេ? បើយើង ចេះតែលក់ទំនិញឲ្យតែបានៗដែលមិនមានគុណភាព និងចង់បានចំណេញច្រើននោះ ថ្ងៃក្រោយគេនឹងមិនមកទិញយើងទៀតទេ។ ដូច្នេះការកំណត់ទិសដៅរបស់ខ្ញុំ គឺគុណភាពជាចម្បង គុណភាពជាអាទិភាព។
ម៉្យាងទៀត ទាក់ទងរឿងទទួលពានរង្វាន់វិញ ខ្ញុំសឹងតែមិនជឿទេ ពេលនោះខ្ញុំបានឲ្យកូនខ្ញុំសួរទៅគាត់ថា តើគាត់ឲ្យមកស្រុក ខ្មែរហ្នឹងច្រឡំឬក៏យ៉ាងម៉េចព្រោះថា អ្នកចូលរួមសុទ្ធតែអ្នកមហាសេដ្ឋីទាំងអស់។ គាត់និយាយថា គេអត់និយាយ ពីអ្នកមានអ្នកក្រឬក៏ប្រទេសជឿនលឿននោះទេ គេថា គេឃ្លាំមើលគ្រប់អាជីវកម្មនៅលើពិភពលោកឲ្យតែអាជីវកម្ម នោះមានគុណភាព ត្រឹមត្រូវ និងប្រកបដោយតម្លាភាព។

តើលោកមានគម្រោងពង្រីកអាជីវកម្មនេះបន្ថែមទៀតដែរឬទេ? នៅពេលអនាគតតើលោកមានគម្រោងបង្កើត រោងចក្រផលិតសម្ភារ ឬជាផលិតផលផ្ទាល់ខ្លួនដែរឬទេ ឬក៏នៅតែពឹងផ្អែកពីការនាំចូលពីគេទាំងស្រុង?
យើងគិតថា ការរីកចម្រើនវាឥតឈប់ទេនៅពេលដែលប្រទេសកម្ពុជាកាន់តែមានការ រីក ចម្រើន ទីក្រុងកាន់តែមាន ការអភិវឌ្ឍ យើងក៏មានគម្រោងពង្រីកបន្ថែមទៅតាមជាក់ស្តែងតាមនេះដែរ ហើយនៅពេលអនាគត យើងក៏ មានគម្រោងគិតគូរអំពីការបង្កើតផលិតផលខ្លួនឯងដែរ។

តើលោកយល់យ៉ាងណាដែរចំពោះការបើកផ្សារ ហ៊ុនរបស់កម្ពុជានៅឆ្នាំក្រោយនេះ?
នេះ ជារបត់ថ្មីមួយនៅពេលដែលសេដ្ឋកិច្ចយើងឈានទៅមុខ ដែលត្រូវបង្កើតទីផ្សារនេះឡើងដើម្បីជួយឲ្យអាជីវកម្មមានទុន និងបង្កើនទុនដើម្បីពង្រីកចង្វាក់ផលិតកម្មរបស់ខ្លួន ហើយនេះ គឺជាការល្អ។ ខ្ញុំចេះតែមានការគិតគូរដែរ តែគ្រាន់តែថា វាមិនបានភ្លាមៗ យើងគិតបណ្តើរៗ គឺយើងគាំទ្រ ហើយយើងគិតមើលថាគួរធ្វើយ៉ាងម៉េច ដើម្បីរួមចំណែក៕

បទបញ្ជាសម្តេចហ៊ុន សែនគួរតែត្រូវពិនិត្យឡើងវិញ

គោរពលោកការីនិពន្ធ
ដោយសារតែបទបញ្ជារបស់សមេ្ដច ហ៊ុន សែន មិនសូវមានតម្លៃ សព្វថ្ងៃនេះ ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាមើលឃើញថា ហាក់ដូចជាមានភាពអនាធិបតេយ្យសម្បើមណាស់ ហើយបទបញ្ជាទាំងអស់នោះ ពុំមែនហាក់ដូចជាគ្មានតម្លៃនោះទេ និយាយឲ្យចំទៅ គឺអត់តម្លៃតែម្តង។ ខ្ញុំលើកឧទារហណ៍ជាក់ស្តែង ដូចជាបទ ល្មើសព្រៃឈើ បទល្មើសនេសាទ បទល្មើសការប្រើប្រាស់អាវុធខុសច្បាប់ជាដើម ។ល។ និង ។ល។ ឯស្តង់ដារក្នុងការអនុវត្តច្បាប់វិញហាក់ដូចជាមានលក្ខណៈខុសគ្នា នៅតាមតំបន់ និងបានអនុវត្តដោយរើសមុខ។

ខ្ញុំសូមលើកយកបទល្មើសមួយជាក់ស្តែង ពាក់ព័ន្ធការប្រើប្រាស់កាំភ្លើងខុសច្បាប់ និងបាញ់បោះសេរី នៅតាមភោជនីយដ្ឋាន ហាងផឹកស៊ីនៅទូទាំងប្រទេស។ កន្លងមកបទល្មើសជាច្រើន នៅតាមបណ្តាហាងផឹកស៊ី ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការវាយតប់ នៅតាមបណ្តាខេត្ត ក្រុង កន្លែងដែលគ្មានខ្នងគឺត្រូវគេបិទ តែបើកន្លែងដែលមានខ្នង គេបិទ តែមួយប៉ប្រិចភ្នែក រួចបើកវិញ ហើយបើកន្លែងដែលមានខ្នងក្រាស់គឺអត់បិទទេ ទោះជាបទល្មើសនោះ ជាក់ស្តែងផ្អើលម៉ាស្រុកខ្មែរ ក៏ហាងដែលពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើសនោះ មិនត្រូវបានគេបិទដែរ មិនដឹងថាមកពីហេតុអ្វី? ដូចជាករណីវាយចៅក្រមនៅមណ្ឌលគិរី លោក ហ៊ុន សែន បញ្ជាឱ្យគេចាប់ជនល្មើស ទោះជាអ្នកនោះគឺជាកូនប្រសាចៅហ្វាយខេត្តក៏ដោយ។

ចុះករណីនៅរតនគិរី អ្នកបើកហាងផឹកស៊ីមានអង្គរក្ស ប្រើកាំភ្លើង ហើយវាយតប់គេស្ទើរងាប់ ហេតុអ្វីក៏មកដល់ថ្ងៃនេះបែរជាស្ងាត់អត់ទាន់ស្រែកមួយម៉ាត់ទៅ វិញ? ហើយករណីនេះ កើតចំកូនតំណាងរាស្ត្រ គណបក្សប្រជាជនគ្នាឯង ដែលត្រូវជាប្អូនលោក ប៊ូ ថង សមាជិកអចិន្រៃ្តយិ៍ការិយាល័យនយោបាយមជ្ឈិមបក្សថែមទៀត ឬក៏ម្ចាស់ហាង ដែលឲ្យអង្គរក្សប្រើកាំភ្លើង វាយក្បាលកូនតំណាងរាស្ត្រ ប៊ូ ឡាំ មានខ្នងធំជាង លោក ប៊ូ ឡាំ? ដល់ថ្នាក់កូនតំណាងរាស្ត្រ ប៊ូ ឡាំ ក៏គេហ៊ានវាយដែរ មិនឲ្យនិយាយថា ខ្នងធំជាងម្តេចបាន? ថាវាយ ក៏វាយចុះ គឺមកពីកូនលោក ប៊ូ ឡាំ មានកំហុសដែរ តែឋានៈត្រឹមថៅកែហាងមួយសោះ មានអង្គរក្ស មានកាំភ្លើងប្រើប្រាស់យកទៅវាយគេនោះ បានកាំភ្លើងពីណា នរណាចេញលិខិតឲ្យប្រើប្រាស់? ហើយរហូតមកទល់ថៃ្ងនេះ ហាងនោះ នៅតែអាចដំណើរការលក់ដូរបានទៀតតើហេតុអ្វី? ខ្ញុំនៅចាំបានថា លោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់មានប្រសាសន៍អះអាងថា អ្នកមានសិទ្ធិប្រើប្រាស់កាំភ្លើងខ្លី លុះត្រាតែមានឋានៈពីថ្នាក់វរសេនីយ៍ទោ ឡើងទៅ តែសព្វថ្ងៃនេះកុំថាឡើយវរសេនីយ៍ទោ ព្រិន្ទបាលឯកក៏មានសិទ្ធិប្រើប្រាស់ដែរ ។ ខ្លះអត់មានទាំងដោយផង ករណីដូចជា កែន សារ៉ា មន្ត្រីខុទ្ទកាល័យលោក ហ៊ុន សែន ផ្ទាល់ ដែលបាញ់បោះសេរី ហើយត្រូវសមត្ថកិច្ចចាប់ដាក់គុក កាលពីអំឡុងចូលឆ្នាំខ្មែរនោះជាដើម។ ការសរសេរនេះពុំមែនមានន័យ ថា ផ្ចាញ់ផ្ចាលសម្តេច ហ៊ុន សែន ទេ តែក្នុងនាមប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ គ្រាន់តែចង់ជូនជាព័ត៌មានថា សូមសម្តេចគួរតែត្រួតពិនិត្យឡើងវិញនូវរាល់បទបញ្ជារបស់សម្តេច ជាពិសេស គឺបទបញ្ជាពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រើកាំភ្លើងនេះ។ សម្តេចធ្លាប់នៅចាំបានទៀតទេ សម្តេចធ្លាប់បានមានប្រសាសន៍ថា គណបក្សប្រឆាំង បើដឹងថា មានកាំភ្លើងតែមួយដើម អ្នកឯងនឹងអាយុខ្លី! ចុះឋានៈត្រឹមថៅកែហាងមួយ ហើយនៅឯខេត្តទៀត តែមានអង្គរក្សប្រើកាំភ្លើងខ្លី ហេតុអ្វីក៏គ្មានទោស? បើតាមកាសែតចុះផ្សាយកន្លងមក ម្ចាស់ហាងមានឈ្មោះ លី សុខងីម ស្គាល់ទាំងម្ចាស់ច្បាស់យ៉ាងនេះ ច្បាស់ទៅហើយ ចុះចៅហ្វាយខេត្តលោក ប៉ាវ ហមផាន រវល់ធ្វើអី បានជាធ្វើមិនដឹង មិនឮដែរ ឬក៏ចាំទាល់តែសម្តេចស្រែកបានធ្វើ? វាចម្លែកដែរ នៅទូទាំងប្រទេស បើមានករណីបែបនេះឋានៈត្រឹមអភិបាលស្រុក ក៏គេមានអំណាច អាចឲ្យបិទ ឬ ផ្អាកសិនដែរ តែនេះស្ងាត់ច្រៀប ទាំងអភិបាលស្រុក ទាំងអភិបាលខេត្ត ទាំងតុលាការ ឬក៏ម្ចាស់ហាង លី សុខងីម នោះ មានបុណ្យស័ក្តិធំជាងចៅហ្វាយខេត្ត?

វាអាក្រក់មើលពេកណាស់ និងបង្ហាញពីភាពកម្សោយពេក ដល់ថ្នាក់ចៅហ្វាយខេត្តមិនដឹងថា ធ្វើស្អីថៅកែហាងមួយកើត វាខូចទាំងតម្លៃ នាយករដ្ឋមន្ត្រីថែមទៀត។ ប៉ុន្តែថាចៅហ្វាយខេត្តចុះអ៊ីចឹង ចុះតុលាការខេត្តយ៉ាងម៉េចដែរ លោកព្រះរាជ អាជ្ញា យ៉ាងណា បានជាស្ងាត់ដែរ ខ្ញុំមិនជឿថា ជនរងគ្រោះមិនប្តឹងនោះទេ ឬក៏ស្តង់ដារច្បាប់នៅស្រុកខ្មែរ ខុសគ្នា? ដូចជាក្រុមដែលត្រូវរដ្ឋាភិបាលចោទថា ប៉ុនប៉ងបង្កើតតំបន់អបគមន៍ បានត្រូវបញ្ជាឲ្យដេញប៉ផាប់ចាប់ពភីង ដូចករណីស្ត្រីនៅបឹងកក់ និងទំនាស់ដីធ្លីផ្សេងៗទៀតជាដើម។

ចំណែកឯកឧត្តម ស ខេង សូមមេត្តាពិនិត្យខេត្ត រតនគិរី នេះផង ចៅហ្វាយខេត្តមុនៗ មិនសូវសម្បូររឿងអាស្រូវដូចសព្វថ្ងៃនេះទេ លើកលែងតែករណីកាប់ឈើ តែឥឡូវក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់លោក ប៉ាវ ហមផាន សម្បូររឿងណាស់ ឃាតកម្ម កាប់ចាក់ក៏សម្បូរ ចោរប្លន់ក៏ញឹក មានអាប្លន់មកពីខេត្តក្រៅពួនសម្ងំនៅក្នុងខេត្តក៏មាន ហើយពីមុនល្បែងភ្នាល់បាល់ ចាក់កន្ទុយលេខអត់មានទេ តែឥឡូវចាប់ផ្តើមមានហើយ មិនដឹងថាតើលោកអភិបាលខេត្តបានដឹងឬអត់?
ដោយ កាន់ វិរៈ

Standards out for tourism officials

A tourist poses for a photograph at Angkor Wat, in Siem Reap province, earlier this year. Photograph: Sreng Meng Srun/Phnom Penh Post

Tuesday, 22 May 2012, Rann Reuy

Housekeeping and front offices at hotels around Cambodia are set to change as the country prepares to adopt regional standards that all ASEAN nations are trying to put in place.

The draft document on housekeeping and front-office standards, and related training courses, had been finalised by Tourism Ministry officials, Try Chhiv, director of the National Committee for Tourism Professionals, said.

The committee would wait until July, when ASEAN officials send copies of ASEAN’s standard documents, in order to ensure uniformity, he said.

The documents, implemented by trainers, trainees and employers, would become the standard for evaluating professional staff, Try Chhiv said yesterday.

Tourism Minister Thong Khon said the preparation of services in compliance with ASEAN standards was crucial for Cambodian tourism.

“I want Cambodia to go along with ASEAN,” he said.

Thong Khon said Cambodia did not yet have state-run professional schools for training, but staff were trained by private-sector partners.

Cambodia’s tourism sector employed about 400,000 people and would need twice that number by 2020, Ang Kim Eang, president of the Cambodia Association of Travel Agents, said.

Cambodian military integrates with Microsoft Lync

Thursday, 31 May 2012, Stuart Alan Becker

The Cambodian Ministry of Defence has begun using Microsoft Lync, an instant messaging client that uses IP protocols, like those used by the internet, to integrate communications from radios to smart phones, enabling secure communications between commanders and troops via many different kinds of mobile devices.

General Manager Sampath Perera of Techenture Consulting, said his firm is proud to be helping the Ministry of Defence integrate their communications with security and speed.

“Basically if you take traditional military communication, you have radio, which is limited to a certain area. The general can be in another country, but with Microsoft Lync he can use his smart phone to talk with radio channels even on the battlefield,” Perera said.

The system runs with Microsoft Lync Server software on computer hardware owned by the client and has built-in high-level encryption, Perera said.

“The advantages are that you don’t really need to throw away the existing systems. When you integrate the radio systems with Lync, communications are available anywhere in the world.”

Sri Lankan Perera, 28, has been in Cambodia for about four years. He says many other organizations including banks with multiple branches, mobile operators, government agencies and NGOs could benefit from such secure unified communications capability.

“The benefit for a customer with Microsoft Lync is that you can replace the traditional communications system. You can integrate a standard PBX telephone system, Yahoo Messenger, Skype and different applications. When they want to do a phone call they pick up the phone and use Skype. You can integrate all these things because Microsoft now owns Skype,” Perera said.

“The main benefit for business is they don’t need to invest in different devices for different channels of communications. They need land phones, fax machines, separate emails, chat and instant messaging. With link you integrate all devices, it saves costs and money on IP administration,” he said.

Giving the example of the Lync system capability using The Phnom Penh Post, Perera said, “If the operator at The Post rings your extension, it will ring your mobile phone. No matter where you are, we get your call to you. If you are a large organisation with many branch offices and a need to call from branch to branch, it costs money. By using Lync, you can deploy IP communications.”

The cost of the system depends on the number of users, Perera says.

“If you have 30 to 50 users with standard Lync, then we are looking at somewhere like $5,000 for the deployment and that’s just for the software. With the hardware it would total from $6,000 to $7,000. The cost is based on the number of client access licenses,” he said.

Sok Siphana’s law firm joins ZICOlaw

Monday, 11 June 2012 Stuart Alan Becker

Lawyer and government advisor Sok Siphana has made his law firm, Sok Siphana & Associates, a member of ZICOlaw, a leading regional law firm based in Kuala Lumpur and focused on the ASEAN region.

ZICOlaw, named for its origins as Zaid Ibrahim & Co, is an integrated network of independent legal and related professional service providers in the ASEAN region with offices in Singapore, Indonesia, Thailand, Vietnam, Cambodia, Australia and Dubai.

“We regard it as of paramount importance that we continue to improve and seek out the skills and knowledge base of the firm and this requires significant investment on our part,” Sok Siphana said.

Sok Siphana & Associates was established in 1995, before he left legal practice to serve as the Secretary of State for the Cambodian Ministry of Commerce. In 2009, he resumed his practice and reconstituted his law firm.

“We focus on three specific areas: legal works in relation to the business and investment in Cambodia; international consulting practice, and trade-related technical assistance,” he said.